Page 30 - Tarih 9 | 5.Ünite

5. ÜNİTE

Abbasi Devlet Teşkilatında Türkler

747 yılında büyük bir ordu ile batıya doğru ilerlemeye başlayan
Çin’in, Orta Asya’daki sert tutumu Türklerin Müslümanlara
yakınlaşmasını sağladı. Türklerle Müslüman Arapların ortak
güçleri Talas’ta Çin kuvvetleriyle karşılaştı. Türklerin deste-
ğini alan Müslüman Araplar, 751’de Talas Savaşı’nı kazandı.
Bu savaşın sonucunda, Orta Asya’yı egemenliği altına almak
amacıyla gelen Çinliler geri püskürtülmüştür. Böylece Orta
Asya’da, Çin hâkimiyetinin kurulması engellenmiştir.

Emeviler Dönemi’nde Türkler üzerine yapılan seferlerde Müs-
lüman Arapların sert tutumu Türklerde, Müslümanlara kar-
şı bir tepki oluşturmuştu. Ancak Talas Savaşı sonrasındaki
yakınlaşma ile Türkler, Müslümanlığı kabul etmeye başladı.
Abbasilerin uyguladığı politika gereği Türklere devlet içinde
görevler de verildi. Abbasi Halifesi Harun Reşid, muhafız bir-
liğini Türklerden meydana getirmiştir. Bizans’tan gelebilecek
tehditleri önlemek için merkezi Antakya olan Avasım eyaleti
kurularak Türklerden oluşan askerî birlikler
bu şehirlere yerleştirilmiştir. Harun Reşid’in
oğulları Halife Me’mun ve Mu’tasım dönem-
lerinde ise Türklerin devlet içindeki etkileri
daha da artmıştır.
Harun Reşid'in ölümünden sonra oğulları Emin
ve Me'mun arasındaki hilafet mücadelesi,
Arap ve İranlıların iktidar mücadelesine dö-
nüştü. Halife Me’mun’u bu mücadelede İran-
lılar desteklediği için devlet içinde İranlılar
etkin bir hâle geldi. Ancak İranlıların güç-
lenmesi Me’mun’un iktidarını gölgelemeye
başlayınca bu durumdan rahatsız olan halife,
Arap ve İranlılara karşı Türkleri orduda bir
denge unsuru olarak gördü. Çünkü Türkler,
Abbasi Devleti’nde Arap ve İranlıların nüfu-
zuna karşı çıkabilecek siyasi tecrübe ve as-
kerî güce sahipti. Me’mun’un halifeliğinin son
yıllarında Türkleri, askerî birliklerin arasına
almaya başladığı ve bunu bir devlet politikası
hâline getirdiği görülmektedir.
Halife Mu’tasım zamanında devlet içindeki
Türklerin durumu daha da sağlamlaştı. Afşin,
Görsel 5.20 Aşnas, Boğa el-Kebir, Urtuç gibi Türk komu-
Samarra Camisi (Temsilî) tanlar, ülke içinde çıkan isyanların bastırılmasında görev almış
ve Bizans üzerine Anadolu’ya yönelik seferlere de katılmışlar-
dır. Bu dönemde halife, Bağdat’ın kuzeyinde sadece Türklere
ait olan Samarra şehrini kurdurmuştur (Görsel 5.20).

TARTIŞALIM Abbasi halifesinin sadece Türklerin yaşadığı bir şehri kur-
masının nedenleri neler olabilir?

156