Page 33 - Tarih 9 | 5.Ünite

İSLAM MEDENİYETİNİN DOĞUŞU

İhşîdîler (935-969) Mısır’da kurulmuş ve Suriye’de hâkimiyet
kurmuş Müslüman Türk devletidir. Abbasi Devleti’nde mer-
kezî otoritenin zayıfladığı dönemde kurulan bu devletin adı,
kurucusu Muhammed b. Tuğç’a verilen “ihşîd” unvanından
gelmektedir. Muhammed b. Tuğç, 935’te Mısır’a vali olarak
tayin edilmiş ve böylece Mısır’da İhşîdîler Dönemi başlamıştır.

Abbasi Halifesi Râzî-Billâh, 939 yılında Muhammed b. Tuğç’a
eski Fergana Türk hükümdarlarının kullandığı “ihşîd” unvanını
vermiş; Mısır ve Suriye camilerinde hutbelerde adı halifenin BİLİYOR MUSUNUZ?
adıyla birlikte anılmaya başlanmıştır.

Muhammed b. Tuğç, Mısır'da yönetimi tam anlamıyla ele al-
dıktan sonra halkın gönlünü kazanmaya çalışmıştır. Muham-
med b. Tuğç öldükten sonra yerine on beş yaşlarındaki oğlu
Ebü'l Kasım geçmiş ancak küçük yaşta olduğu için ailenin
azatlı kölesi Ebü'l Kafûr, sultana vasi tayin edilmiştir. Yirmi
iki yıl devleti idare eden Kafûr’un 968’deki ölümünden sonra
devlet yönetiminde karışıklıklar yaşanmaya başlamıştır. Bu
dönemde kıtlık, salgın hastalıklar, toplanan vergilerin askerlere
ödenmemesi ve iç çalkantılar halkı huzursuz etmiştir. Eskiden
beri Mısır üzerinde emelleri olan Fâtımiler, bu durumu fırsat
bilerek 969 yılında Fustat'a girmiş ve İhşîdîler Devleti’ne son
vermiştir. Tolunoğullarının yıkılışıyla yaklaşık otuz yıl süren
karışıklıklardan sonra Mısır’a huzur ve istikrarı getiren İhşîdîler,
birçok hususta Tolunoğullarını taklit etmeye çalışmıştır.
Eyyubiler (1171-1250), Mısır’da kurulmuş Orta Doğu, Hi-
caz, Yemen ve Kuzey Afrika'da hüküm sürmüş Müslüman
Türk devletidir. Devlet adını hanedanın kurucusu Selahaddin
Eyyubi’nin babasından almıştır. Selahaddin Eyyubi (Görsel
5.23), Zengi Atabeyi Nüreddin Mahmud Zengi’nin en büyük
yardımcılarından ve emirlerinden biri olmuştur.
Haçlıların Mısır’ı işgale teşebbüs etmeleri üzerine 1169’da
Fâtımi Halifesi, Nüreddin Zengi’den yardım istemiştir. Büyük
çoğunluğu Türklerden oluşan süvari birliğiyle Mısır’ın yardı-
mına giden Şirküh, Mısır'da idareyi ele geçirmiş ve Fâtımi
Görsel 5.23
halifesi tarafından vezir tayin edilmiştir. Şirküh’un ölmesi Selahaddin Eyyubi (Temsilî)
üzerine yeğeni Selahaddin Eyyubi, Fâtımi Devleti’ne vezir ve
ordu komutanı olarak atanmıştır. Selahaddin Eyyubi, Nüred-
din Zengi'nin teşvikiyle 1169-1171 yılları arasında Mısır'daki
Fâtımi rejimini yavaş yavaş etkisiz hâle getirmiştir. Daha
sonra Fâtımi hilafetine son vererek Mısır’da Abbasiler adına
1171’de hutbe okutmuştur.
Nüreddin Zengi’nin ölümü üzerine Selahaddin, 1174’te Su-
riye'ye hâkim olmuştur. Haçlılara karşı başarıyla mücade-
le eden Selahaddin Eyyubi, 3-4 Temmuz 1187 meydana
gelen Hıttin Savaşı’nda Haçlıları büyük bir yenilgiye uğrat-
mış ve Kudüs’ü fethetmiştir. Bu zafer Avrupa’da büyük bir
tepki meydana getirmiş ve İslam dünyası üzerine III. Haçlı

159