Page 35 - Tarih 9 | 5.Ünite

İSLAM MEDENİYETİNİN DOĞUŞU

5.5. BİLİM MEDENİYETİ

“İslam bir ilim dini ve onun vücuda getirdiği medeniyet, TARTIŞALIM
bir ilim medeniyetidir.” sözünden hareketle “İslamiyet ve
bilim” ilişkisi hakkında neler söylenebilir?

İslam medeniyetinin en önemli özelliği bilgi medeniyeti olma-
sıdır. Hz. Muhammed’in peygamberliği ve Kur’an öğretileriyle
birlikte Müslümanlar, bilime teşvik edilmiştir. Kur’an sadece
iman ve ibadetlerden bahseden bir kitap değildir. “Hiç bilen-
lerle bilmeyenler bir olur mu? (Zümer, 9)” diyen Kur’an; bal
arısından güneşe, denizlerden yıldızlara Müslümanların dik-
katini çekerek yüzlerce ayetin sonunda “Düşünmez misiniz?”,
“Akletmiyor musunuz?”, “Bakmaz mısınız?” gibi uyarılarla
insanları düşünmeye çağırmıştır. “Rabbinin adıyla oku! (Alak,
1)” ayetiyle Kur’an, insanlara rehber olmak üzere indirilmiştir.

Hz. Muhammed, Kur’an’ın okunması, dinin temel gerekle-
rinin öğrenilmesi gibi konuları ön plana almış eğitim, öğre-
tim ve bilime önem vermiştir. Bedir Savaşı’nda ele geçirilen
esirlerden, Müslümanlara okuma-yazma öğretenlerin serbest
bırakılması, Hz. Muhammed’in eğitime verdiği önemin bir
göstergesidir. Hz. Muhammed’in tıp tahsili için Müslümanları
hatta henüz Müslüman olmayanları da o günün en önemli
bilim merkezi olan İran’daki Cündişapur’a göndermesi bilime
verdiği önemin bir başka kanıtıdır.
Hz. Muhammed’in başlatmış olduğu
eğitim-öğretim faaliyetleri, Dört Ha-
life Dönemi’nde de devam etmiştir.
Bu dönemde “küttab” adı verilen
ilköğretim seviyesindeki kurumlar-
da, mescidlerde ve camilerde ilim
öğrenimine devam edilmiştir. Cami
ve mescitler, İslamiyet’in ilk devirle-
rinden günümüze kadar İslam top-
lumunun eğitim kurumları olarak
faaliyet göstermiştir (Görsel 5.25).
Görsel 5.25
El Ezher Camisi (Mısır)
İslam devletinin başkenti olan Medine’de Hz. Peygamber’in
gündelik hayatını ve faaliyetlerini sürdürebileceği bir mescit
yapılmıştı. Mescid-i Nebevi adı verilen bu yapı üç bölüme ay-
rılarak birinci bölümü Hz. Muhammed’in ailesine, ikinci bölümü
ibadete, üçüncü bölümü de eğitim ve öğretim faaliyetlerine
tahsis edilmiştir. Eğitim ve öğretim faaliyetleri için ayrılan kıs-
ma suffe adı verilmiştir. Suffe daha sonraki dönemlerde İslam BİLİYOR MUSUNUZ?
dünyasındaki ilk medrese olarak kabul edilmiştir.

Emeviler ve Abbasiler döneminde sınırların genişlemesiyle
birlikte eğitim kurumlarında önemli gelişmeler olmuştur.
Başlangıçta sadece okuma-yazma ve İslami ilimler alanında
eğitim verilirken bu dönemden itibaren değişik dallarda eği-

161