Page 31 - Tarih 9 | 5.Ünite

İSLAM MEDENİYETİNİN DOĞUŞU

Abbasi Devleti’nde (Harita 5.6) Türkler, sade-
ce orduda değil siyasi ve idari sahada da güç
kazandı. Türk komutanlar, idari kadrolarda
görev alıp devletin yönetiminde büyük ölçüde
söz sahibi oldu. Hatta Halife Mütevekkil‘den
itibaren halifelerin belirlenmesinde bile rol
oynadılar. Bu durum, Şii bir hanedan olan
Büveyhilerin Bağdat'ı ele geçirmesine ka-
dar devam etti. Bu olaydan sonra Abbasi
halifeleri, bütün siyasi ve askerî otoriteleri-
ni kaybetti. Büveyhiler, merkezî hükûmetin
meşruiyet kaynağı ve dinî lider olarak Abbasi
halifelerini başta tuttu. İstediklerini halife
yapıyor, istemediklerini de hiçbir zorlukla
karşılaşmadan bertaraf edebiliyorlardı. Bu
süreçte artık Bağdat, İslam dünyasının bir
merkezi olmaktan çıkmıştı.
XI. yüzyılda İran'da yeni bir güç olarak Büyük
Selçuklular ortaya çıkmıştı. Selçuklu Sultanı
Tuğrul Bey, 1055 yılında Bağdat'ı kurtararak
Görsel 5.21
halifeye dinî itibarını iade etti (Görsel 5.21). Tuğrul Bey (Temsilî)
Halifeler, yarım asır kadar Selçukluların si-
yasi hâkimiyetleri altında varlıklarını devam ettirdi. Bir Türk
devleti olan Selçuklular sadece Bağdat'ı değil bütün Irak ve
Suriye'yi de Şii tehlikesinden kurtardı. Başta Bağdat olmak
üzere büyük şehirlerde medreseler kuran Selçuklular, fikrî
bakımdan da Şiilerle mücadele etti. Büyük Selçuklu Devleti
taht kavgaları sebebiyle zayıflamaya başladığı sıralarda, Ab-
basi halifeleri maddi iktidarı da ele geçirmek üzere harekete
geçtiler ancak başarılı olamadılar.

FRANK
KRALLIĞI

Talas
Harezm
Sardunya Taşkent
Kurtuba BİZANS İMPARATORLUĞU Buhara
Sicilya Avasım Tebriz Semerkant
Gırnata Antakya HORASAN
Cezayir Sıffin
Girit Kıbrıs Samarra
MAĞRİB Şam Bağdat Gazne
Merakeş Trablusgarp Kerbela Basra
Kahire Kudüs Kûfe İRAN
MISIR HİCAZ
Medine
Mekke

Abbasi Devleti YEMEN
Endülüs Emevi Devleti
0 550 km

Harita 5.6
Abbasi ve Endülüs Emevi Devletleri

157