Page 11 - T.C. İnkilap Tarihi ve Atatürkçülük | 7.Ünite

7. Ünite

Yunanistan’ın girişimlerinin reddedilmesi üzerine Kıbrıslı Rumlar, EOKA
adlı bir terör örgütünü kurdular. EOKA’nın amacı İngilizlere ve Türklere karşı
şiddet kullanarak Ada’yı İngilizlerden ve Türklerden temizleyerek Rumlaş-
tırmak ve daha sonra Kıbrıs’ı Yunanistan’a katmaktı. Ada’nın Yunanistan’a
katılması düşüncesi Rumlar arasında XIX. yüzyıldan bu yana desteklenen bir
siyasal fikirdi. Ada’daki Rumlar bu düşünceye “enosis” adını veriyorlardı.

EOKA adlı terör örgütünün saldırılarını artırması ve Kıbrıs Ada’sındaki olay-
ların bunalıma dönüşmesi üzerine İngiltere, Türkiye ve Yunanistan’ı görüş-
meye davet ederek sorunu çözmek istedi. Bu sebeple 1955’te toplanan Lond-
ra Konferansı’nda bir sonuç alınamadı. Üç devletin de Kıbrıs Adası ile ilgili
çözüm önerisi farklıydı. İngiltere Ada’ya özerklik önerirken Yunanistan halk
oylamasında ısrar ediyor, Türkiye ise var olan durumun korunmasını ya da
Ada’nın kendisine bırakılmasını istiyordu.

Sıra Sizde
Kıbrıs Adası’yla ilgili görüşmelere neden yalnızca İngiltere, Yu-
nanistan ve Türkiye devletleri katılmıştır?
Biyografi
Diplomasi masasında sorun çözülemezken Ada’da olaylar tırmandı. EOKA
terör örgütünün saldırıları Türk köylerinde yapılan katliamlara dönüştü. Bu
durum üzerine 1956’dan itibaren Türkiye, daha gerçekçi gördüğü taksim te-
zini, yani Ada’nın Türk ve Rum toplumları arasında bölüşülmesini önerdi.
Türkiye’nin bu önerisine İngiltere ve Yunanistan sıcak bakmadı. Kıbrıs’ta
diplomatik çözümsüzlük sürdükçe Rumlar, Türk toplumu üzerindeki baskı
ve şiddeti artırdılar. Kıbrıslı Türkler, EOKA terörüne karşı 1957’de TMT’yi
(Türk Mukavemet Teşkilatı) kurarak kendilerini savunmaya başladı. Cengiz Topel
8 Ağustos 1964’te Kıb-
1958’de İngiltere tarafından Mac Millan (Mak Milen) Planı ortaya atıldı. Bu rıs’a yapılan hava harekâtı
plana göre Ada’da İngiltere, Türkiye ve Yunanistan iş birliğine dayalı üçlü sırasında Eskişehir’den
bir yönetim kurulacaktı. NATO’nun iki üye ülkesi arasındaki siyasi gerili- Kıbrıs’a, dörtlü kol komu-
min NATO’ya zarar verdiğini düşünen ABD, duruma müdahale etti. Oluşan tanı olarak gönderilen Türk
Hava Kuvvetleri pilotudur.
durum karşısında Yunanistan, İngiltere’nin planını görüşmeyi kabul etti. F-100 uçağıyla uçuşu esna-
1959’da Türkiye ve Yunanistan arasında Zürih’te başlayan görüşmelerde Kıb- sında uçağı yerden isabet
rıs Adası’nın bağımsız bir devlet olması fikri kabul edildi. 11 Şubat 1959’da alarak düşürüldü. Cengiz
imzalanan Zürih Antlaşması’yla Kıbrıs’ın bağımsızlığı resmîleşti. Zürih Topel Paraşütle atlamayı
Antlaşması’yla Ada’nın bağımsızlığının kabul edilmesi Ada’yı elinde tutan başardı, fakat Rumlar tara-
İngiltere’ye sunuldu. 1960’ta İngiltere, Türkiye ve Yunanistan’ın imzaladığı fından esir alındı. Uluslara-
Londra Antlaşması’yla Kıbrıs Cumhuriyeti’nin kuruluş süreci resmen başladı. rası savaş hukukunun esir-
Böylece ne Yunanistan’ın enosis fikri ne de Türkiye’nin taksim fikri benim- leri kapsayan maddelerine
senmiş oldu. Durum her iki taraf için de başarı olarak gösterildi. aykırı olarak yapılan işken-
celer sonucu şehit düştü.
Kıbrıs’taki ilk Türk hava şe-
Londra Antlaşması’yla, Ada’daki Türk ve Rum toplumunun kurulacak Kıbrıs hidi olan Cengiz Topel’in
Cumhuriyeti’ndeki temsil şartlarını şöyle belirlendi: hastanede öldüğü açıklan-
dı, ancak naaşı ısrarlı giri-
1. Türk ve Rum toplumları kendilerini ilgilendirecek işleri toplum meclisle- şimler sonucu 12 Ağustos
rinde yürüteceklerdi. 1964 tarihinde Rumlar’dan
alınabildi. Kıbrıs, Adana,
2. Yürütmenin başkanı olan cumhurbaşkanı Rum, yardımcısı Türk olacaktı. Ankara ve İstanbul’da ya-
pılan törenlerden sonra 14
Ağustos 1964 tarihinde
3. Cumhurbaşkanı, üyelerinden üçünün Türk, yedisinin Rum olacağı bakanlar Edirnekapı’daki Sakızağacı
kurulu ile görevini yürütecekti. Hava Şehitliği’nde toprağa
verildi (Görsel 7.8).
4. Kıbrıs Cumhuriyeti’nin anayasal düzeninin sürekliliği İngiltere, Türkiye ve
Yunanistan’ın garantisi altında olacaktı. Görsel 7.8: Cengiz Topel

Başbakan Adnan Menderes, bakanlardan Fatin Rüştü Zorlu
ve Hasan Polatkan idam edildi. Küba Krizi ortaya çıktı.
1961 1962

205