Page 13 - Özel Eğitim İhtiyacı Olan Öğrenciler

ÖZEL EĞITIM IHTIYACI OLAN ÖĞRENCILER

Türkiye Cumhuriyeti Eğitim Sisteminde Bütünleştirme Yoluyla Eğitim

Uluslararası literatürde belirtilen eğilimler doğrultusunda, Türkiye'de de 1980'lerden itibaren ayrıştı-
rıcı eğitim yaklaşımlarının yerini özel eğitim hizmetlerinin genişlemesi ve kaynaştırma uygulamalarına bir yö-
nelişin olduğu görülmektedir. Özellikle 1997 yılında kabul edilen 573 sayılı Kanun Hükmünde Kararname ile
kaynaştırma eğitimi, Türkiye'de giderek yaygınlaşmış ve bu durum günümüze dek devam etmiştir. Milli Eğitim
Bakanlığı'nın (MEB) 2018 yılı istatistiklerine göre, Türkiye'deki genel eğitim okullarında yaklaşık 250.000 özel
gereksinimli öğrenci, okul öncesi, ilkokul, ortaokul ve lise düzeylerinde kaynaştırma eğitimine dahil edilmiştir.
2005 yılında, o dönem Başbakanlık Özürlüler İdaresi olarak bi-
linen ve daha sonra Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı adını
alan kurum tarafından 5378 Sayılı Engelliler Hakkında Kanun çıkarıl-
mıştır. Bu kanun, kaynaştırma uygulamalarının kalitesini artırmaya yö-
nelik düzenlemeler içermektedir. Ayrıca, 2009 yılında Türkiye, Birleşmiş
Milletler Engelliler Sözleşmesi'ni imzalayan ülkeler arasına katılmıştır. Bu
gelişmeler, Türkiye'nin kaynaştırma ve özel eğitim alanında uluslararası
standartlara uyum sağlama çabalarını göstermektedir.

Türkiye'de son dönemlerde "kaynaştırma eğitimi" olarak adlan-
dırılan uygulamaların kapsayıcı eğitime dönüşümü belirginleşmektedir.
Birleşmiş Milletler Engelliler Sözleşmesi'ne kadar Türkiye'de bu uygula-
malar resmi olarak Milli Eğitim Bakanlığı (MEB) tarafından "Kaynaştır-
ma" olarak isimlendirilmekteyken, sözleşme sonrasında "Bütünleştirme"
veya "Kapsayıcı Eğitim" terimleri kullanılmaya başlanmıştır. Bu, Türki-
ye'de "Inclusive Education" teriminin "kapsayıcı eğitim" ve "bütünleştirme" olarak çevrildiğini ve her iki kavramın
da kullanıldığını göstermektedir. Hangi terimin kullanılacağına dair MEB tarafından net bir karar verilmemiş
olup, genellikle her iki kavram bir arada kullanılmaktadır. Resmî belgelerde sıklıkla "kaynaştırma/bütünleştir-
me/kapsayıcı eğitim" ifadelerine rastlanmaktadır.

Türkiye'de resmi kaynaklardan elde edilen bilgilere göre, eğitim sisteminin bütünleştirme eğitimine
doğru bir evrim gösterdiği belirtilebilir. Millî Eğitim Bakanlığı'nın (MEB) kaynaştırma/bütünleştirme yoluyla
eğitim konularında yasal ve resmi dokümanlar hazırlaması, kılavuzlar yayımlaması, bu felsefenin yaygınlaşma-
sı açısından önemli adımlar olarak görülmektedir. Bu alandaki en belirgin gelişmelerden biri, MEB Özel Eğitim
Hizmetleri Yönetmeliği'nde kaynaştırma uygulamalarının tanımlarındaki değişikliklerdir. 2006 yılında yönet-
meliğin 23. maddesinde kaynaştırma, "özel eğitime ihtiyacı olan bireylerin eğitimlerini, destek eğitim hizmetleri
sağlanarak, yetersizliği olmayan akranları ile birlikte resmi ve özel; okul öncesi, ilköğretim, ortaöğretim ve yay-
gın eğitim kurumlarında sürdürmeleri esasına dayanan özel eğitim uygulamaları" olarak tanımlanmıştır. 2018
yılında yapılan değişiklikle, yönetmeliğin 4. maddesinin "ö" bendinde ise "kaynaştırma/bütünleştirme yoluyla
eğitim" ifadesi kullanılmıştır.

2005 yılında Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı tarafından da hazırlanıp yürürlüğe giren 5378 Sayılı
Engelliler Hakkında Kanunu ile kaynaştırma/bütünleştirme yoluyla eğitim uygulamalarının niteliğini geliştir-
meye yönelik birtakım düzenlemeler yapılmıştır. 2009 yılında Birleşmiş Milletler (BM) “Engelliler Sözleşmesi”nin
imzalanması ile Türkiye Cumhuriyeti Eğitim Sisteminde kaynaştırma/bütünleştirme uygulamalarının oldukça
sistematik hale geldiği görülmektedir. Son olarak 2018 yılında güncellenen MEB Özel Eğitim Hizmetleri Yönet-
meliği’ne göre kaynaştırma/bütünleştirme yoluyla eğitim uygulamaları aşağıdaki gibi tanımlanmıştır (4. Mad-
de):

Özel eğitim ihtiyacı olan bireylerin her tür ve kademede diğer bireylerle karşılıklı etkileşim
içinde bulunmalarını ve eğitim amaçlarını en üst düzeyde gerçekleştirmelerini sağlamak
amacıyla bu bireylere destek eğitim hizmetleri de sunularak akranlarıyla birlikte tam zamanlı
ya da özel eğitim sınıflarında yarı zamanlı olarak verilen eğitim.

13