Page 122 - Fen Bilimleri Laboratuvarı Öğretmen El Kitabı

olarak cam huni ve süzgeç kâğıdı ile yapılır. Görsel 3.165’te görüldüğü gibi saplı halka bir üçayağa bağlanıp üzerine
huni, huninin altına erlen veya beher gibi bir toplama kabı yerleştirilerek basit süzme düzeneği kurulur ve aşağıda
verilen işlem basamaklarına dikkat ederek süzme işlemi gerçekleştirilir.
1. Süzgeç kâğıdı dörde katlanıp kullanılan huniye uygun boyut-
ta koni şeklinde kesilerek huni içine yerleştirilir. Süzgeç kâğıdı
ile huni arasındaki hava boşluğunu almak ve huniye yapış-
masını sağlamak için süzgeç kâğıdına pisetle su püskürtülür.
2. Bulanık bir karışım, süzgeç kâğıdının gözeneklerini tıkar ve
süzme hızını düşürür. Bu nedenle süzülecek karışım durul-
ması için bir süre bekletildikten sonra bulanmamasına özen
gösterilerek bir cam baget yardımı ile dikkatlice süzme baş-
latılır (Görsel 3.165).
3. Duru kısmın süzme işlemi bittikten sonra yıkama sıvısı yar-
dımıyla beherin çeperlerine yapışan çökelek parçalarının
beherin dibine toplanması sağlanır. Daha sonra tüm çökeleği
örtecek kadar yıkama sıvısı ilave edilip karışım bir cam baget-
le iyice karıştırılır. Yeniden durulma olana kadar beklenir ve
duru sıvı yeniden süzgece aktarılarak süzülür. Yıkama olarak
bilinen bu işlem iki üç kez tekrarlanır. Görsel 3.165: Basit süzme düzeneği
4. Son olarak beherde kalan çökeleğin üzerine tekrar az miktarda yıkama sıvısı eklenerek çökeleğin tamamen
süzgeç kâğıdına aktarılması gerçekleştirilir. Beherde kalan çökelek parçaları varsa yıkama sıvısı yardımıyla
onlar da süzgeç üzerine aktarılır.
5. Süzgeç kâğıdı üzerindeki çökelek, pisetten püskürtülen yıkama sıvısı ile kâğıdın üst kenarından aşağıya doğru
dikkatlice yıkanarak süzme işlemi tamamlanır.
6. Süzüntü olarak adlandırılan toplama kabında biriken çözeltide madde tayinleri yapılarak yıkama işleminin ye-
terli olup olmadığı tespit edilir.
Süzme işlemini hızlandırarak zaman kazanmak veya zor süzülen
sıvıların süzülmesini sağlamak için vakumlu süzme işlemi uy-
gulanır. Vakumlu süzmede Görsel 3.166’daki gibi bir nuçe erleni
üzerine nuçe hunisi, Gooch krozesi veya gözenekli (poröz) süz-
geç delikli bir mantar yardımıyla yerleştirilerek süzme düzeneği
kurulur. Su trompu veya vakum pompası yardımıyla vakum oluş-
turularak süzme işlemi gerçekleştirilir.

Görsel 3.166: Vakumlu süzme düzeneği

Yıkama
Yıkama, süzme işlemi sonrası elde edilen çökeltiyi ayrıldığı çözelti ortamından tamamen temizlemek amacıyla çö-
keltinin uygun bir sıvı ile karıştırılıp çalkalanması işlemidir. Yıkama işlemi, çökelti yüzeyine tutunmuş iyonların uzak-
laştırılması için de yapılır. Yıkama sıvısı olarak genellikle saf su kullanılır ancak yıkama sıvısı seçilirken bazı noktalara
dikkat edilmesi gerekir. Yıkama sıvısının çökeleği çözmemesi, çökelekten uzaklaştırılması istenen maddeleri ise iyi
çözmesi gerekir. Çökeleğin çözünürlüğü azsa yabancı maddelerin çözünürlüğünü artırmak için sıcak yıkama sıvısı ter-
cih edilmelidir. Yıkama işlemi, uygun miktarda yıkama sıvısının çökelti üzerine eklenip karıştırılması ve sonra tekrar
süzülmesi ile tamamlanır. Çökmesi uzun zaman alan çökeleklerin yıkanması süzgeç kâğıdı üzerinde yapılmalıdır. Yıka-
ma, çökeltinin saflık yüzdesini artırmak amacıyla en az üç defa tekrarlanmalıdır. %100 saflığın önemli olduğu analiz
çalışmalarında yıkama işlemine çökeltiden arıtılmak istenen yabancı maddelere süzüntüde rastlanmayıncaya kadar
devam edilir. Çökelti elde etme santrifüj ile yapılmışsa yıkama sıvısının uzaklaştırılması da santrifüj ile yapılmalıdır.

121