Page 135 - Fen Bilimleri Laboratuvarı Öğretmen El Kitabı

Laboratuvar Tekniklerine Giriş

Mikroorganizmaların kalıtsal özellikleri ve gereksinimleri farklı olduğu için farklı besi yerleri kullanılmaktadır. Fi-
ziksel özelliklerine göre katı veya sıvı besi yerleri, hayvansal veya bitkisel kaynaklı besi yerleri, canlandırma besi
yerleri, seçici besi yerleri, zenginleştirme besi yerleri, tamamlama ve doğrulama besi yerleri, biyokimyasal test besi
yerleri gibi pek çok çeşidi bulunmaktadır.
Bir besi yerinde agar, pepton, maya ekstraktı, et ekstraktı, tuz, jelatin, karbonhidrat, kan, inorganik maddeler, tam-
pon maddeler bulunabilir. Besi yeri hazırlanırken uygun miktarda su kullanılmalıdır. Besi yerleri mikroorganizma-
ların gereksinimini karşılayacak besin ögelerini içermelidir. Besi yerinde asit-baz dengesi sağlanmalı, sterilizasyon
kontrolü yapılmalı, uygun saklama ortamı oluşturulmalıdır. Görsel 3.182’de petri kabındaki besi yerinde farklı bak-
teri kolonileri görülmektedir.

Görsel 3.182: Petri kabındaki besi yerinde farklı bakteri kolonileri

Besi Yerine Ekim Nasıl Yapılır?

Kültür, özel besi yerinde mikroorganizma (bakteri, mantar, küf gibi) üretilip geliştirilmesidir. Mikrobiyoloji laboratu-
varlarında mikroorganizmanın tanınması, üzerinde çeşitli incelemelerin yapılabilmesi için kültürler hazırlanır. Sıvı
ve katı besi yeri kültürü, saf ve karışık kültür gibi çeşitli kültür tipleri vardır.
Kültür yapma, mikroorganizmaların bulundukları ortamdan alınarak besi yerine aktarılması ve çoğaltılmasıdır. Bu
işlem sırasında uygulanan basamaklar ve açıklamaları aşağıda verilmiştir:
1. Steril Koşullarda Örnek Alma: Ekimi yapılacak mikroorganizma steril bir öze, pipet veya eküvyon ile alınır.
2. Dilüsyon (Seyreltme) İşlemi ile İnokülasyon (Ekim veya Aşılama) Yapılması: İncelenecek örnekteki mikroor-
ganizma sayısını azaltmak için yapılan seyreltme işlemine “dilüsyon” denir. Böylece besi yerinde çoğalacak
mikroorganizma sayısı sınırlandırılabilir. Dilüsyon sıvısı saf su olabileceği gibi fizyolojik tuzlu su, peptonlu su
da olabilir. Dilüsyon işleminden sonra örneği alınan mikroorganizmanın öze ile; sürme, yayma dökme plak,
tüpte ekim gibi yöntemler ile inokülasyonu sağlanır. Görsel 3.183’te öze ile yayma, Görsel 3.184’te tüpte ekim
yöntemi ile inokülasyon örnekleri verilmiştir.
3. İnkübasyon: Ekimi yapılan besi yeri, uygun sıcaklık ve sürede etüvde ya da su banyosunda bekletilir.
4. Kültür Oluşması: Oluşan mikroorganizmalarla gerekli inceleme ve çalışmalar yapılabilir.

Görsel 3.183: Yayma yöntemi ile inokülasyon Görsel 3.184: Tüpte inokülasyon

134