Page 131 - Fen Bilimleri Laboratuvarı Öğretmen El Kitabı

Laboratuvar Tekniklerine Giriş

Kromatografi
Kromatografi tekniğinde yararlanılan temel prensip, bir karışımdaki çeşitli maddelerin hareketli bir faz yardımı ile
sabit bir faz üzerinden geçirilmeleri ve bu geçiş sırasında molekül kütleleri, elektriksel yükleri gibi faktörlerin etki-
siyle farklı hızlarla hareket edebilmeleridir.

Kromatografi tekniğinin temelinde iki ana unsur yer alır.
1. Sabit Faz: Bir katı veya bir katı destek üzerinde yer alan bir sıvı tabakadan oluşur.
2. Hareketli Faz: Bir sıvı veya gazdan oluşur.

Kromatografik yöntemlerden bazıları aşağıda verilmiştir.
• Kolon kromatografisi
• İnce tabaka kromatografisi
• Kâğıt kromatografisi
• Gaz kromatografisi

Yukarıda anlatılan laboratuvar yöntem ve tekniklerin birçoğu biyoloji laboratuvarlarında da kullanılmaktadır. Bu-
nunla birlikte bu yöntem ve teknikler; hücre ve hücre içi yapıların incelenmesi, çoğaltılması, doku ve organların in-
celenmesi, mikroorganizmaların özelliklerinin tanınması vb. durumlar için yeterli değildir. Bu nedenle biyoloji labo-
ratuvarlarında deneyin özelliğine göre farklı yöntem ve teknikler kullanılmaktadır. Özellikle mikroskopta incelecek
materyallerin doğru şekilde hazırlanması, kullanılacak mikroskobun özelliklerinin bilinmesi, gerekli büyütmelerin
yapılması incelemeyi kolaylaştırmaktadır. Biyoloji laboratuvarlarında kullanılan bazı yöntem ve teknikler şunlardır:
• Kesit alma ve preparat hazırlama
• Boyama yöntemi
• Fiksasyon (tespit etme) yöntemi
• Vital inceleme yöntemi
• Hücre-doku kültürü hazırlama
• Diseksiyon
• Besi yeri hazırlama yöntemi

Kesit Alma ve Preparat Hazırlama
Mikroskopta incelenecek olan materyalden uygun büyüklükte genellikle bistüri veya kesici aletler kullanarak küçük
parçalar alma (1-2 mm ) işlemine kesit alma denir. Kesit alma işlemi; enine ve boyuna kesit alma, radyal, teğetsel
2
ve yüzeysel kesitler olacak şekilde çeşitlendirilebilir.
Preparat, mikroskopta incelenecek materyalin hazır hâle getirilmesidir. Kesiti alınan materyal, temiz bir lam üze-
rine konur ve üzerine bir damla destile (damıtık) su damlatılır. 45 derecelik açı yapacak şekilde lamel kapatılır,
kurutma kâğıdı ile materyaldeki fazla su çekilir, materyal mikroskoba yerleştirilir. Preparat hazırlarken lam ile la-
mel arasında hava kabarcıklarının oluşması, incelenecek materyalde görüntünün bozulmasına neden olmaktadır.
Görsel 3.175’te preparat hazırlama yöntemi gösterilmektedir. Mikroskopta 10’luk objektifte saha bulunur, 40’lık
objektifle incelemeye geçilir (direkt boyasız preparat hazırlama).
İncelenecek materyal sıvı ise sıvı kültürden alınan bir damla (0,05 mL) materyal; temiz lam üzerine damlatılır, lamel
45 derecelik açı yapacak şekilde kapatılır ve preparat mikroskoba yerleştirilir, incelemeye geçilir (lam lamel arası
preparat hazırlama).

Görsel 3.175: Preparat hazırlama yöntemi

130