Page 71 - Fen Bilimleri Laboratuvarı Öğretmen El Kitabı

Laboratuvar Çalışmaları Öncesi Bilinmesi Gerekenler

manevi ve evrensel değerler on ana başlık altında toplanmış; bu değerlere ilişkin tutum ve davranışlar belirlenmiş-
tir. Öğretim programlarında kök değerler olarak adalet, dostluk, dürüstlük, öz denetim, sabır, saygı, sevgi, sorumlu-
luk, vatanseverlik ve yardımseverlik yer almaktadır.
Fen Bilimleri eğitiminde öğrencilerin öğrenmesi gereken konu ve kavramların yanı sıra öğrenciler tarafından sahip
olunması gereken beceriler de ön plana çıkmaktadır. Öğrencilerin sahip olması gereken beceriler; 21. yüzyıl beceri-
leri, yaşam becerileri, üst düzey düşünme becerileri olarak farklı şekilde sınıflandırılmaktadır. Bu becerilere öğretim
programlarında, ölçme ve değerlendirme faaliyetlerinde yer verilmektedir. Ölçme ve değerlendirme faaliyetlerinde,
öğrencilerin fen kavramlarını ne kadar öğrendiğinin yanı sıra becerileri de ölçülmektedir. Öğrencilere temel bilgi ve
becerilerin yanı sıra eleştirel düşünme, özgün düşünme, araştırma yapma, sorun çözme gibi bilişsel; toplumsal ve
kültürel katılım, girişimcilik, iletişim kurma, empati kurma gibi sosyal; öz denetim, öz güven, kararlılık, liderlik gibi
kişisel yeterlilik ve becerilerin kazandırılması gerekmektedir. Öğretim programına göre öğrencilerden ünitelerde
işlenen konulara yönelik günlük yaşamdan bir ihtiyaç veya problemi tanımlamaları istenmektedir. Günlük hayattan
bir problemin zaman, malzeme ve maliyet kriterleri kapsamında değerlendirilmesi, problemin çözümüne yönelik
olası çözüm yollarının geliştirilmesi, kriterler doğrultusunda uygun çözümün seçilmesi, çözümün planlanması ve
bu süreç sonunda bir ürünün ortaya konması beklenmektedir. Bu bağlamda Fen Bilimleri Dersi Öğretim Programı’n-
da alana özgü beceriler aşağıdaki şekilde verilmiştir.
a) Bilimsel Süreç Becerileri
b) Yaşam Becerileri
• Analitik düşünme
• Karar verme
• Yaratıcı düşünme
• Girişimcilik
• İletişim
• Takım çalışması
c) Mühendislik ve Tasarım Becerileri
• Yenilikçi (inovatif) düşünme
Mühendislik ve tasarım becerileri; problemlere disiplinler arası bakış açısıyla yaklaşarak, öğrencileri buluş ve ino-
vasyon yapabilme seviyesine ulaştırarak, öğrencilerin edindikleri bilgi ve becerileri kullanmalarını sağlayıp ürün
oluşturmalarını ve bu ürünlere nasıl katma değer kazandırılabilecekleri konusunda stratejiler geliştirmelerini kap-
samaktadır. Mühendislik, bir ihtiyaca yönelik problemleri çözmek üzere fen ve matematik alanlarını kullanan di-
siplinler arası bir yapıdır. Mühendislikte öğrencilerin fen ve matematik bilgilerini kullanarak gerçek yaşamdan bir
probleme teknolojik bir çözüm üretmeleri beklenir. İnovasyon; bireylere, ekiplere, kuruluşlara veya daha geniş bir
toplum yelpazesine fayda sağlayacak yeni ve faydalı fikirlerin ürün veya uygulamasının geliştirilmesi olarak ta-
nımlanmaktadır. Bireysel ve kurumsal performans gelişimini sağlayan inovasyon aynı zamanda küresel düzeyde
ekonomik başarı ve sosyal gelişimi de sağlamaktadır.
Öğretim programında belirtilen yaşam becerileri; alanında sahip olunması gereken analitik düşünme, karar verme,
yaratıcılık, girişimcilik, iletişim ve takım çalışması becerileri ile bilimsel bilgiye ulaşma ve ulaşılan bilimsel bilginin
günlük hayat ve iş hayatında kullanılabilmesini kapsamaktadır. Yaşam becerileri arasında yer alan analitik düşün-
me; herhangi bir nesne veya olayı farklı yönleri ile ele alıp, parçalara ayırıp detaylandırmayı, ayrılan parçalar ara-
sında ilişkilendirme yapabilmeyi, gerekirse sınıflandırma yaparak neden-sonuç ilişkileri kurmayı, bu sırada ortaya
çıkmış olan tüm ilişkilerin nedenlerini anlayabilmeyi gerektirir. Bu açıdan bakıldığında analitik düşünme becerisi;
öğe analizi, ilişkiler analizi ve örgütsel ilişkiler analizi olmak üzere üç aşamalı bir süreçtir. Analiz etme; bütünün
anlamlı parçalara ayrılması, ayrılan parçaların birbirleriyle ve bütünle ilişkisini kurabilme becerisidir. Karşılaşılan
bir problemin çözümünde bulunan olası alternatif çözümler arasından yapılacak işe ya da amaca hizmet edecek en
uygun olan çözümün seçilmesi karar verme becerisini gerektirir. Yaratıcılık becerisi ile öğrencilerin ortaya özgün
fikirler veya özgün ürünler çıkarması amaçlanır. Yaratıcılık; sorun çözme ve iletişim kurma gibi konularda faydalı
olabilecek fikirler, alternatif yollar veya olasılıklar üretme eğilimi olarak tanımlanır. Yaratıcılık ve inovasyon, arala-
rında sıkı bir ilişki olan, farklı anlamlar taşıyan kavramlardır. Yaratıcı düşünme, fikirler üretme aşaması; inovasyon
ise uygulama, ürünler ortaya çıkarma aşaması olarak ifade edilir. Bu yönüyle yaratıcılık, tüm yenilik süreçlerinin
merkezinde yer alan bir başlangıç noktasıdır. Eğitim hedeflerini sınıflandırmaya yönelik çalışmaları başlatan Bloom,

70