Page 72 - Fen Bilimleri Laboratuvarı Öğretmen El Kitabı

çalışmalar sonucu bilişsel alanı bilgi, kavrama, uygulama, analiz, sentez ve değerlendirme olarak altı ana basamak-
ta sınıflandırmıştır. Bloom taksonomisinde yer alan her basamak kendinden sonrakilerin ön koşulu ve kendinden
öncekilerin de bir üst basamağı şeklindedir ve basamaklar, teker teker çıkılmaktadır. Bilgi, kavrama ve uygulama
temel bilişsel seviye; analiz, sentez ve değerlendirme üst bilişsel seviye olarak kategorize edilmektedir. Bloom tak-
sonomisinde Bloom’un öğrencisi Kratwohl (Kratvol) tarafından 2002 yılında revizyona gidilmiş ve bilgi, kavrama,
uygulama, analiz, sentez olan basamakları hatırlamak, anlamak, uygulamak, analiz etmek, değerlendirmek ve ya-
ratmak olarak revize edilmiştir. Eğitim alanında yaygın şekilde kullanılan Bloom taksonomisinde yaratma kavramı,
en üst düzey düşünme becerisi olarak yer almaktadır. Girişimcilik ise fırsatları görme ve bu fırsatlardan yararlanma
kapasitesi gösterme, risk alma ve bunun sonucu yeni fırsatları ortaya koyabilme becerisi olarak tanımlanır. Öğ-
rencinin ihtiyaç duyduğu öğrenimleri fark etmesi ve deneyimlerinden yararlanarak gelecek ile ilgili yeniliklere açık
olması sağlanır. Öğrenciler, bilimsel araştırmayı içeren çeşitli becerilerinin farkına varabilir. Sözlü veya yazılı ifade-
lerin uyumlu bir şekilde kullanılmasını ve gerektiğinde kişiler ile etkili bir şekilde ilişkilerin kurulmasını sağlayan ko-
nuşabilme, dinleyebilme gibi davranışların bütünü iletişim becerileri olarak tanımlanır. Bilim insanlarının yapmış
oldukları çalışmaların incelenmesi ve fikir alışverişi ile bu çalışmaları ilerletebilmesi için çalışmaların diğer bilim
insanlarıyla paylaşılması ve iletişime geçilmesi gerekmektedir. İletişim becerileri ile ayrıca öğrencilere bilimsel ile-
tişimi diğer ifadelerden ayırabilme becerileri, bilimsel yazı ve konuşma kuralları kazandırılmalıdır. P21 çerçevesine
göre öğrenciler tarafından sahip olunması gereken iletişim becerileri aşağıdaki şekilde ifade edilmiştir.
• Çeşitli ortam ve bağlamlarda sözlü, yazılı ve diğer iletişim becerilerini kullanarak düşünce ve fikirleri etkili bir
şekilde ifade etmek,
• Konuşulanları etkin şekilde dinleyerek karşıdakinin tutum ve düşüncelerini doğru anlamak,
• İletişimi çeşitli amaçlar için kullanmak (bilgilendirmek, talimat vermek, motive etmek ve ikna etmek vb.),
• Farklı ortamlarda (çok dilli ve çok kültürlü) etkili bir şekilde iletişim kurmak,
• İletişim teknolojilerini verimli ve etkin şekilde kullanmak.
Takım çalışması; öğrencilerin birbirleri ile iyi ilişkiler kurabilmesi, yardımlaşarak birlikte ortak bir konu üzerinde
çalışma yapabilmesi üzerine kurulu becerileri gerektirir. Öğrenciler kendi yaşıtları ile beraber çalışırken iletişim ve
takım kurma becerisi geliştirirler. Bu beceri ile bilimsel tartışmalara katılırken iddiaları, kanıtları ve akıl yürütmeyi
uygun şekilde kullanabilme becerisi ile sanal veya yüz yüze çalışabilme becerisi kazanırlar.
Bilimsel süreç becerileri; bilgiyi oluşturmada, problemlere yönelik akıl yürütmede ve sonuçları formüle etmede kulla-
nılan, birçok bilim disiplinine uygun ve bilim insanlarının davranışlarını yansıtan yetenekler kümesi olarak tanımlanır.
Bilimsel süreç becerileri; öğrencilerin öğrendiği bilgileri doğru ve düzenli kullanmasını, bilimsel düşünmesini, bilimsel
metot ve bilgiye ulaşma yollarını kullanmasını sağlayan kazanımlar bütünüdür. Buna göre bilimsel süreç becerileri; fen
bilimlerinde öğrenmeyi kolaylaştıran, araştırma yollarını ve yöntemlerini gösteren, öğrencinin öğretimde aktif olmasını
sağlayan, bilgiye kendi başına ulaşması için sorumluluk duygusu geliştiren ve öğrenmenin kalıcı olmasını sağlayan te-
mel becerilerdir. Bilimsel süreç becerileri, Tablo 2.15’te verildiği gibi temel süreç becerileri ve birleştirilmiş (bütünleşti-
rilmiş) süreç becerileri olmak üzere iki sınıfta incelenir. Bu sınıflandırmada deney tasarlama ve yapma; gözlem yapma,
iletişim kurma, tahmin etme, sayı ve uzay ilişkisi kurma, sınıflama, değişkenleri belirleme ve kontrol etme, veri toplama
ve verileri yorumlama, ölçme ve sonuç çıkarma gibi diğer bilimsel süreç becerilerinden birçoğunu da içermektedir.
Tablo 2.15: Bilimsel Süreç Becerilerinin Sınıflandırılması
Bilimsel Süreç Becerileri
Temel Süreç Becerileri Birleştirilmiş Süreç Becerileri
Gözlem yapma Hipotez kurma
Ölçme Değişkenleri belirleme
Sınıflandırma Değişkenleri değiştirme/kontrol etme
İletişim kurma Verileri yorumlama
Verileri kaydetme Deney tasarlama/yapma
Sayı ve uzay ilişkisi kurma Model oluşturma
Tahmin etme İşlevsel tanımlama
Sonuç çıkarma

71