Page 112 - ÇAĞDAŞ DÜNYA SANATI TARİHİ 12

4. ÜNİTE

Jean Arp, 1916 yılında Zürich’te dada hareketini kurmuş ve 1920 yılında Köln’de kendisinin önderliğinde Max Ernst
ve Alfred Grunwald (Alfıred Grunveld) tarafından kurulan dada hareketindeki en etkili isim olmuştur. İlk soyut ağaç
kabartmalarını ZürichDada Sergisi'nde sergiledikten sonra, 1925 yılında ilk kez sürrealist çizgide bir sergiye katılmıştır.
Jean Arp yazdığı şiirlerde dilbilgisi kurallarına önem vermemiş; bağımsız sözcükler, yoğun imgeler hatta ilginç
anlatımlara yer vermiştir. Eserlerinin temelini oluşturan soyut sanat ise bir anlayışı yansıtırken daha çok zihinsel yaratı
ve işleyişi önemli kılmıştır. Sanatın gerçeklerin büyülü bir anlatımı olduğunu dile getiren Arp; pozitif/negatif,
soyut/somut her şeyi anlamsız bir hâle sokarak aslında umursamazlık belirten bir durum yaratmıştır. Jean Arp uluslar-
arası boyutta birçok sergiye katılmış ve birçok sanatçıyı da etkilemiştir.

Arp, yağlı boya resim dışında da çalışırken bilinen
yöntemlerin dışına çıkmıştır. Kolaj ve baskı yöntemlerini
karıştırmış, kendi çizim ve baskılarını kolajın içine
katmıştır. 1926'da Paris'te gerçeküstücü akıma katılan
sanatçı kolajlar yapıp soyut sanatta karar kılmıştır.
1954'te Venedik Bienali'nde heykel ödülünü kazandıktan
sonra Paris'te Unesco'nun dekorlarını yapmıştır. Dada ile
ilgili olarak “Bu sözcüğün hiçbir önemi yoktur, bu
tarihlerle de yalnızca ahmaklar ilgilenir, bizi ilgilendiren
dada zihniyetidir, bizler dadanın varoluşundan önce de
dadaydık.” sözlerini dile getirmiştir. 1966 yılında
İsviçre-Basel'de ölen sanatçı için 1977 yılında Arp Vakfı
kurulmuş ve Vakıf 2012 yılında Berlin'e taşınmıştır.

Sanatçının başlıca resim ve heykelleri “Tristan Tzara’nın
Portresi” (Görsel 4.34), “Talih Yasalarına Göre Düzen- Görsel 4.34: Tristan Tzara’nın Görsel 4.35: Talih Yasalarına Göre
lenmiş Kareler” (Görsel 4.35), “Amphore”, “Sessizliğin Portresi, Arp, Düzenlenmiş Kareler, Arp, 1916,
Heykeli”, “Gelişme”dir. 1916, Özel Koleksiyon Modern Sanat Müzesi, New York

Raoul Hausmann (1886-1971): Viyana’da doğan sanatçı kendine ‘Dadasof’ adını takmıştır. Ressam, Heykeltıraş ve
Şair Richard Huelsenbeck ile birlikte Berlin dada hareketini kurmuştur. Hausmann aynı zamanda Der Dada dergisinin
de editörlüğünü yapmıştır. Hannah Höch (Hanna Höh) ve John Heartfield (Can Hörtfiyıld) ile birlikte dadacı fotomon-
tajın başlıca temsilcileri arasında yer almıştır. Gazete ve magazinlerden alıntıladığı görsel imajlarla kelimeleri;
gazetelerden kestiği cümleleri kombine ederek politik hiciv, sosyal yorum ve eleştiriler içeren fotomontajlar, kolajlar
yapmıştır. Dada akımının kışkırtıcı ve başkaldırı niteliğinde bir akım olduğunu gözler önüne sermiştir.

I. Dünya Savaşı sonrasında ortaya konulan sanat ögeleri genellikle savaşın getirdiği makineleşme ve sakat bireyler
için yapılan protez uzuvların etkisiyle oluşturulmuştur. Bu da yeni bir insan-makine karışımı olan Cyborg (Sayborg)
ögesini ortaya çıkarmıştır. Bir tepki olarak ortaya çıkan Cyborg, postmodernist bakış açısıyla sadece popüler kültür
ve sanatı değil sosyal ve politik konuları da içermektedir. Almanya’da I. Dünya Savaşı sonrasında kurulan Weimar
(Vaymar) Cumhuriyeti’nden ismini alan Weimar Cyborg’u dadaizmin önemli isimlerinden olan Raoul Haussmann’ın
fotomontajlarında önemli imgeler ve duruşlar sergi-
lemiştir. Teknolojik, biyolojik ve cerrahi düzenleme
olarak işlenen “Tatlin at Home” (Tatlin at Hom) örneği
Haussmann’ın önemli fotomontajlarındandır. Fotomon-
tajda işlenen Cyborg, makineleşmenin kendisi dâhil
çevresini kontrol altına aldığını göstererek diyalektik bir
bakış açısı oluşturmuştur. Makineleşmenin ev içerisine
bile girip savaşın kaos ortamını ve köklü bir değişikliğe
yol açtığı bu kötü durumu göstermiştir. “Elastikum” ve
“Mekanik Kafa” sanatçının diğer cyborg çalışmalarıdır.
Weimar Cyborgu’nun oluşumunda büyük rol oynayan
Hausmann, ürettiği yapıtlar ile gelecek hakkında yorum-
larda bulunmuş ve dönemindeki sanat faaliyetlerini
etkilemiştir. Eserlerinden bazıları “Tatlin at Home”
(Görsel 4.36), “Mekanik Kafa” (Zamanımızın Ruhu)
(Görsel 4.37), “ABCD” (Kendi portresi), “Kamera”,
Görsel 4.36: Tatlin at Home, Görsel 4.37: Mekanik Kafa, “Sanat Eleştirmeni”dir.
Hausmann, 1920 Hausmann,1920

109