Page 111 - ÇAĞDAŞ DÜNYA SANATI TARİHİ 12

20. YÜZYIL ÇAĞDAŞ SANAT AKIMLARI

Bilgi Notu 3
Merz- Merzbau: Schwitters bir resminde kullandığı “Commerz” başlığından esinlenerek geliştirdiği dadacılıka “Merz” adını
vermiştir. Otobüs bileti, pul, sigara paketi, eski kataloglar gibi kent yaşamının atık nesnelerinden oluşturduğu iki boyutlu
kompozisyonlarına Merzbilder (Merz resimleri); üç boyutlu konstrüksiyonlarına ise Merzbau (Merz yapısı) adını vermiştir.
1920’lerde evinin bir odasında günlük nesneleri bir araya getirerek “Merzbau 7”yi oluşturmuştur. Yirmi yıl boyunca ekler
yaparak büyüttüğü bu yapıt II. Dünya Savaşı’nda tahrip olmuştur.

Kurt Schwitters (1887-1948): Kolaj ve birleştirme tekniğiyle yaptığı
kabartma ve üç boyutlu uygulamalar, mekân düzenlemeleri ve grafik
çalışmalarıyla tanınmıştır. Sanatçı 1916’dan başlayarak yaşamının
sonuna kadar dadacı anlayışa bağlı kalmıştır. Merz adlı yayını ve “Der
Sturm” dergisine yazdığı yazılarla dadanın avangart düşünce biçimi-
nin yaygınlaşmasına katkıda bulunmuştur. Hannover'de güzel sanatlar
okulunu bitirdikten sonra Dresden ve Berlin'de eğitim gören Schwit-
ters, 1918’de Hanover’de “Merz” adını verdiği bir dada akımı yarat-
mış; etiketler,biletler, kırık tahta parçaları gibi atık malzemelerden
kolajlar oluşturmuştur (Görsel 4.32). Hanover’de 1923 yılında yapı-
mına başladığı ve yirmi yıl boyunca gelişerek devam ettikten sonra
1943’te yok edilen “Merzbau” adlı eseri, kolajın düzlemden üçüncü
boyuta geçişinin sıra dışı örneğidir (Görsel 4.33). Schwitters her şeyin
bir sanat malzemesi olabileceğini söylemiş ve kolajla birlikte en saf
hâli yakalayabileceğine inanmıştır.

Sanatçı, dada akımının yıkıcı ve estetiğe karşı tutumunu benimsememiş
ancak dadanın getirdiği özgürlüğü ve olağan nesnelere yönelttiği ilgiyi
yepyeni bir sanat türünün temeli olarak kullanmıştır. Her türlü bulunmuş Görsel 4.32: Merzbild Rossfett, Schwitters ,
1919, Özel Koleksiyon
nesne, pılı pırtı, kırılmış, parçalanmış malzemeyle çalışan Schwitters'in
sanatında biçimsel olarak sentetik kübizmin etkisi görülür.

Schwitters, sanatıyla olduğu kadar farklı kişiliğiyle de yaşadığı aydın ve
sanatçılar ortamında dikkati çekmiş bir kişidir. Arı seslerle yaptığı müzik
denemeleri, toplantılarda okuduğu şiirler de görsel yapıtları kadar etkili
olmuştur. Yapıtlarının çoğu Almanya'daki müzelerde bulunmaktadır.
Mekânsal uygulamalarından yalnızca İngiltere'deki korunabilmiş, öteki-
ler savaş sırasında yok olmuştur.

Eserlerinden bazıları “Işık Merkezli Resim”, “Yerinden Oynamış
Güçler”, “Merzbau I”, “Merzbau II”, “Merzbau III”, “Merz”, “Nasıl
İsterseniz”dir.

“Kullanılabilir bütün malzemeleri birleştirerek sanatsal bir çalışma yapmaya
çalışıyorum. Malzemelerin her birine eşit önem veriyorum. Boya veya bir
tren bileti benim için eşit önemde malzemedir.”

Kurt Schwitters

Görsel 4.33: Merzbau Rekonstruksiyon, Schwitters,
1933, Sprengel Müzesi, Hannover
Jean Arp (1887-1966): Strazburg-Almanya'da doğmuş olan Jean Arp heykeltıraş, ressam ve şair olmasının yanı sıra
dadaizm için de önemli bir isimdir. Fransız bir anne ve Alman bir babadan olan Jean Arp, Almanya'da Hans Arp, Fransa'da
Jean Arp adıyla tanınmıştır. Önceleri soyut çalışmalar yapmış sonrasında eserlerinde görülen sürrealizmle anılmıştır.

108