Page 106 - ÇAĞDAŞ DÜNYA SANATI TARİHİ 12

4. ÜNİTE

D) METAFİZİK RESİM (Fizikötesi Resim)

Metafizik resim, İtalyan Ressam Giorgio de Chirico tarafından 1917’den sonra geliştirilen ve 1920’li yılların sonuna
değin etkinliğini sürdüren bir sanat anlayışıdır. Yeni bir biçim anlayışı getirmekten çok nesneleri yeni bir bakış açısında
görme eğiliminde olmuştur. Varlığın gizemli yanlarının, nesnelerin içerdiği soyut anlamların bir yalınlık duygusu içinde
yakalanması metafizik resmin konusunu oluşturur. Nesnelerin doğal çevrelerinden soyutlanarak kendileriyle mantıksal
bağlantıları olmayan başka nesnelerle birlikte yabancı bir ortama yerleştirilmesinden kaynaklanan etkiler; resmi
izleyende gizemli, sıkıntılı, hatta melankolik duygular uyandırır. Metafizik ressamların belli bir programı yoktur hatta
bir grup olarak da ortaya çıkmış değillerdir. İlk yapıtları, Chirico’nun 1917’de Ferrara’daki askerî bir hastanede
tanıştığı fütürist Ressam Carlo Carra ile birlikte yaptığı çalışmalardan kaynaklanır. İki sanatçı hastaneye
dönüştürülmüş manastırdan ve burada bakım gören Chirico’nun kardeşi Alberto Savinio’nun (Alberto Savinyo)
gerçeküstücü şiir ve oyunlarından etkilenerek kentin savaş sırasındaki terk edilmiş görünümünü, boş alanlarını,
yapıların uzayan gölgelerini resimlerine yansıtmışlardır. Savinio’nun yazdığı bir oyunda yaratmış olduğu “Yüzü
Olmayan Adam” tipi de Chirico ve Carra’nın resim-
lerinde bir manken olarak yer almış ve metafizik resmin
simgesi olmuştur (Görsel 4.19). Metafizik resmin etki
gücü, yansıttığı gizemli havaya ek olarak uyandırdığı
durağanlık duygusundan da kaynaklanır. Resim mekânı
geometrik bir düzene sahiptir. Resmedilen cisimler ve
ışık tam bir hareketsizlik içindedir. Ustaca kullanılan bir
perspektif ile elde edilen derinlikler, sahneyi mantık dışı
bir gerilime sürükler. Bu hareketsiz canlıların yeri yok
gibidir. Bu ortama yerleştirilmiş manken figürü, bir
yandan eski heykellerin sessizliğini ve ağırbaşlılığını
anımsatırken bir yandan da sıradan bir nesne olmasının
getirdiği bir önemsizlik duygusunu içerir (Görsel 4.20).
1920’lerden sonraki İtalyan resminde, gerçeküstücülükte,
dada akımında metafizik resmin etkileri vardır. 1919’dan Görsel 4.19: Yüzü Olmayan Adam, Görsel 4.20: Gün Bilmecesi,
“Hep birlikte, mimarisi, heykeli ve resmiyle milyonlarca sonra metafizik resme yönelen Morandi ise bu anlayışın Chirico, 1915, Modern Sanatlar Chirico, 1914, Modern Sanatlar
zanaatçının el vermesiyle, içinde her şeyi birden barındıracak en yalın ve kalıcı biçimlerini ortaya koymuştur. Müzesi, New York Müzesi, New York
olan geleceğin binasını kuralım.”

Walter Grapius BATI RESMİNDE YARI SOYUT ANLAYIŞLAR VE SONRASI
4.2
SÜRREALİZME ULAŞAN GELİŞME

A) DADAİZM (Dada Akımı)
I. Dünya Savaşı yıllarında başlayan sanatsal ve kültürel bir akımdır. Alışılagelmiş kural ve disiplinlere karşı tepki olarak
ortaya çıkan bu akım savaşın yarattığı psikolojik ve sosyal çöküntülerin bir sonucu olarak ortaya çıkmıştır. İlk kez 1916'da
resmiyet kazanan dadacılık savaşın etkilediği ülkelerden kaçan sanatçıların Zürich'te toplanmasıyla Hugo Ball (Hügo Bal)
tarafından Cabaret Voltaire’de (Kabare Votayre) kurulmuştur (Görsel 4.21, 4.22). Akımın kurucuları arasında Tristan Tzara
(Tiristan Tizara), Jean Arp (Jan Arp), Richard Huelsenbeck (Richırd Hulsenbek) ve Marcel Janco (Marsel Yanko) gibi
sanatçılar yer almıştır. Dadaizm savaşın yarattığı karamsarlık ve umutsuzluk içinde geleceğe olan inançlarını tümüyle yitiren
sanatçıların oluşturduğu bir akımdır. Dadaizmin ana karakteri mantıksızlık ve var olan sanatsal düzenlerin reddedilmesidir.

Görsel 4.21: Cabaret Voltaire, Görsel 4.22: Cabaret Voltaire,
Zürich, İsviçre Zürich, İsviçre

103