Page 110 - ÇAĞDAŞ DÜNYA SANATI TARİHİ 12
P. 110
4. ÜNİTE
Max Ernst (1891-1976 ): Dada hareketinin kurucularından olan Ernst 20. yüzyılın önde gelen sanatçılarından biridir.
1908-1914 arasında Bonn Üniversitesinde felsefe okumuş ancak resme olan ilgisinden ötürü mesleki çalışmalarını
aksatmıştır. 1912'de Delaunay aracılığıyla haberdar olduğu orfizm ve fütürizmden etkilenmeye başlamıştır.
1919'da Köln'de “Dadamaks” adı altında çalışmalar yapan dada grubunun kurucusu olmuştur. Aynı yıllarda kolaj ve
fotomontaj tekniklerini gerçeküstücü anlamda kullanmaya başlamıştır. 1922'de Paris'e yerleşen sanatçı 1924'te
gerçeküstücülük akımına katılmıştır. 1923-1924 arasında Paul Eluard'la (Pol Eluard) düşsel figür, hayvan ve bitkileri
görüntülediği duvar resimleri yapmıştır. Ernst'in bu dönemdeki gerçeküstücü yapıtlarında çocukluk anıları önemli bir
rol oynamıştır. Özellikle ormanları betimlediği resimlerinde bu anıların etkisi daha da baskındır. 1924'ten sonra pek az
yapıtını fırçayla gerçekleştiren sanatçı, 1925'ten başlayarak 1919'dan beri aralıklarla kullandığı frotaj tekniğine
ağırlık vermiştir. 1937'de yağlı boya için “dekalkomani” tekniğini geliştirmiş ve en yetkin yapıtlarını bu teknikle
üretmiştir. Bu arada boyama ve kolaj kullanarak gerçekleştirdiği “Loplop” dizisi başyapıtları arasında sayılır. Bu dizi
genelde kolajla yapılmışsa da Ernst'in son frotaj çalışmalarını içerir.
Bilgi Notu 2
Frotaj Tekniği: Ernst tarafından geliştirilen bu teknikte ahşap, taş ya da dokuma gibi dokulu bir yüzey üstüne yerleştirilen
kâğıda siyah ya da renkli bir malzeme sürtülerek dokunun kâğıda geçmesi sağlanır. Bu şekilde elde edilen rastlantısal desenler
resimsel tasarımın temelini oluşturur. Bu kavram Türkçede “sürtme” ya da “ovalama” terimleriyle de karşılanır.
Dekalkomani Tekniği: 1930′larda Oscar Dominguez’in (1906-1958) gerçeküstücülük akımının otomatizm kavramından
yola çıkarak oluşturduğu tekniktir. Tuvale kalın bir boya tabakası sürüldükten sonra boya hâlâ kurumamışken tuvalin üstü
folyo türü malzemeyle kaplanır. Malzeme kaldırıldıktan sonra tuvalde kalan kısım resmin iskeletini oluşturur. Daha sonraları
Ernst tarafından yağlı boyaya uygulanan bu tekniğin en önemli özelliği yapıtın ön tasarım yapılmadan oluşturulmasıdır.
Max Ernst'in dadacı yapıtlarının özgünlüğü edebi ve entelektüel içeri-
ğinden kaynaklanmaktadır. Bu yapıtlar sadece bir resim değil aynı
zamanda izleyicilerine korku veren öykülerdir. İçeriklerindeki dış dünya
nesneleri doğal konumlarından, alışılagelmiş çevresel düzenlerinden
koparılmış ve aralarında yepyeni bir ilişki düzeni kurulmuştur. Parçalar,
nesnelerin değişik bölümleri birbirlerinden özgür ögeler hâlinde, diğer
parça ve bölümlerle birleşmekte ve bir tür fantazya dünyası yaratmak-
tadır. Makine parçaları insanlaşmakta, insanlar bu mekanik uzam
içerisinde katı maddelere dönüşüp hareket etmektedir. Kolaj tekniğinin
ustaca uygulanmasıyla her yapıt kendi kurgusu içinde gizemli bir hava ya
da bir tür garip yaratıklar evreni oluşturup büyülü bir bütünlüğe kavuş-
maktadır. Hem dadacı hem sürrealist sanatçılardan biri olan Max Ernst’in
1924’te yaptığı “Bülbül Tarafından Tehdit Edilen İki Çocuk” adlı tablosu
tuval üzerine yapıştırılan nesnelere en iyi örneklerdendir. Tablodaki evin
bahçe çiti tahtadan yapılmış ve tuvale eklenmiştir. Dışarı doğru açılan
oyuncak kapı bizi iki boyuttan gerçek dünyaya doğru yöneltmektedir.
Görsel 4.31: Bülbül Tarafından Tehdit Edilen İki Çocuk, Dadanın Köln grubunu geliştiren Ernst’in 1959’da Paris Modern Sanat
Ernst, 1924, Modern Sanatlar Müzesi, New York Müzesinde açtığı sergi, ününün yaygınlaşmasını sağla-
mıştır. Kolaj tekniğini zengin bir imgelem gücüyle uygu-
layan sanatçı, değişik tekniklerde yaptığı çalışmalarla
çağdaş sanatın en büyük öncülerinden biri olmuştur.
Eserlerinden bazıları “Celebes Fili”, “Dostların Buluşması,
“Erkekler Bunu Bilmeyecek”, “Bülbül Tarafından Tehdit
Edilen İki Çocuk” (Görsel 4.30), “Bütün Kent”, “Uçak
Yutan Bahçe”, “Yağmurun Ardından Avrupa”, “Evli
Kadının Tuvaleti”, “Gece Dönüş”, “Bir Karmelit Olmak
İsteyen Küçük Kızın Rüyası”, “Papa Düşmanı”, “Bir
Mutluluk Haftası ya da Yedi Kapital Element”, “Canavarlar
Okulu İçin”, “Aile Meleği” dir (Görsel 4.31).
Görsel 4.31: Aile Meleği, Ernst,
1937, Modern Sanatlar Müzesi, New York
107
