Page 102 - ESTETİK 11

4.2. Doğruluk ve Güzel

“Güzel” kavramı, bir şeyin estetik niteliklerini, “doğru” kavramı ise bir şeyin gerçekliğini veya
doğru olup olmadığını ifade eder. “Doğru” kavramı genellikle akılcı ve objektif bir değerlen-
dirme gerektirirken “güzel” kavramı daha çok kişisel tercihlere ve estetik zevklere göre değer-
lendirilir. Bir şeyin doğru olmasının onun güzelliğine katkıda bulunabileceği veya onun güzel
olmasıyla ilişkili olabileceği gerçeğine de dayanabilir.

4.2.1. Güzel ve Doğruluk Arasındaki İlişki

Felsefi düşünce sürecinde doğruluk ve estetik bir değer olan
güzellik kavramları arasında, “güzel” ve “iyi” kavramları ara-
sında olduğu gibi bir ilgi görülmüştür. “Güzel” ve “iyi” arasın-
da kurulan ilgi gibi “güzel” ve “doğru” kavramları da zaman
zaman birlikte değerlendirilmiştir. Burada doğruluktan kasıt
bilgisel, mantıksal doğruluk değil metafizik doğruluktur.

Platon güzellik ile doğruluğun aynı şey olduğu görüşündedir.
Platon’a göre her ikisi de varlığın özünü ifade eder. Platon’da
metafizik bir güzellik aynı zamanda doğruluktur. Çünkü gü-
zellikte varlığın özü görünür olmakta ve bu sayede kavran-
maktadır.

Aristoteles de ‘Poetika’ adlı yapıtında şiirin tarihe göre daha
Görsel 4.8: Georg Wilhelm Friedrich felsefi olduğunu belirterek örtülü olarak felsefeyle ve dolaylı
Hegel (temsilî) olarak da güzellik ile felsefenin konusu olan doğruluk arasın-
da bir bağ kurmuştur. Hegel de güzellik ve doğruluk arasında
bir uyumun olduğunu savunur. Hegel, güzel olan aynı za-
manda doğrudur, diyerek görüşünü şu şekilde temellendirir:
‘’Biz güzelliğin ide olduğunu söylüyoruz. O zaman, güzellik
ve doğruluk bir taraftan aynı şeylerdir (Görsel 4.8).’’

Aynı anlayışı günümüz düşünürlerinde ve filozoflarında da
görmek mümkündür. Bu düşünürlerin önde gelenlerinden
olan Martin Heidegger, güzellik varlığın bir tür ışıklanışı ay-
dınlanmasıdır, diyerek doğruluk ve güzellik arasında çok sıkı
Görsel 4.9: Martin Heidegger bir bağ kurmaktadır (Görsel 4.9).

Martin Heidegger’e göre bu da doğruluktan başka bir şey
değildir. Doğruluk varlığın doğruluğudur. Doğruluk sanat
eserinin içine girerse o zaman güzellik olarak görünür. Bura-
da kastedilen güzellik estetik alanın çok ötesine çıktığı gibi,
kastedilen doğruluk da mantıksal, bilgisel doğruluğun çok
ötesindedir. Hem güzel hem doğru kavramları metafizik ola-
rak düşünülüp kavranılmaktadır.

Bazı filozoflar ve düşünürler de güzelliğin doğrulukla hiçbir
ilgisinin olmadığını savunmuşlardır. Bu düşünürlerin başında
Kant gelmektedir (Görsel 4.10). Kant güzel ve doğruluğun il-
gisizliği üzerinde durmuştur. Kant’a göre, ikisi ayrı şeylerdir.
Görsel 4.10: Immanuel Kant (temsilî) Kant güzeli belirlerken güzelin en önemli özelliklerinden bi-

100