Page 98 - ESTETİK 11

ETKİNLİK

Metni okuduktan sonra aşağıdaki soruları cevaplayınız.
İslam’da tasvirin Hristiyanlık ve Budizm gibi dinlerin aksine ibadetin bir parçası ol-
maması, hatta namaz kılınan yerlerde bulunmasının mekruh sayılması; Müslümanların
yapılarında, kitaplarında, kullandıkları eşyalarda, estetik ihtiyaç ve duygularını deği-
şik bir dille ifade etmenin yollarını aramalarına sebep olmuştur. Bunun sonunda İslam
sanatı daha önceki mevcut sanatların aksine figüratif ve natüralist bir sanat olmaktan
kurtulup mücerret (soyut) bir sanat hâline gelmiş ve hiçbir dinde görülmeyecek ka-
dar gelişmiş bir sanat olan hat sanatı ortaya çıkmıştır. Tasvir, İslam’da mabetlerde hoş
karşılanıp diğer birçok dinde olduğu gibi günlük hayatta da fazlasıyla teşvik görmüş
olsaydı Hristiyan Bizans ve Roma ya da Sasani sanatının kopyası durumuna düşecek
ve geometrik kompozisyonlarıyla, mukarnaslarıyla (Görsel 5.10), hatayi (Görsel 5.11)
ve rumi bezemeleriyle ve üsluplaştırılmış minyatürleriyle vs. herhâlde bugün orijinal
bir sanat olma hüviyetini elde edemeyecekti. İşte İslam dininin, tasviri ibadet mahalle-
rinde ret fakat günlük kullanımda bazı kısıtlamalarla kabul etmesi, bunu yaparken de
diğer dinlerin sembolleri durumundaki şekillere kesin tavır takınması, İslam sanatının
orijinal bir sanat olmasını sağlamıştır.
(Doç. Dr. Nusret ÇAM, İslam’ın Sanata ve Mimariye Bakışı, s. 284-285)

1. Size göre İslam estetiği sanat için nasıl bir imkân oluşturmuştur?
2. Sanatta soyut anlatımın tasvire dayalı anlatımdan yaratıcılık açısından daha zengin
bir imkân sunduğu söylenebilir mi? Yorumlayınız.

Görsel 5.10: Mukarnas örneği, Bursa Yeşil Görsel 5.11: Hatayi süsleme örneği, Topkapı
Camii, 15. yüzyıl Sarayı, 15. yüzyıl

96