Page 95 - ESTETİK 11

OKUMA PARÇASI

BATI SANATI VE ÇAĞDAŞ SANAT
Avrupa sanatı, bir Hristiyan sanatıdır. Hristiyan sanatı yalnız Batı’da, Avrupa’da
değil aynı zamanda Doğu’da; Kafkasya, Anadolu, Suriye, Mezopotamya, Mısır, Bizans
İmparatorluğu’nun merkez bölgeleri olan Ege, Marmara, Balkanlar’da da görülür.
Avrupa sanatının tasvir alanındaki konusu Hristiyanlığın esaslarıdır. Yani Hristiyan
sanatı resim, heykel konusunda Tevrat ve İncil’deki konuları inceler.
Hristiyan dünyasında her şeyin merkezini bu din oluşturmuş; bunun yayılması ve
gelişmesi için uğraşmak Hristiyanlığın başlıca çabası olmuştur. Bu durum politika, kül-
tür ve uygarlıkta da böyle gelişmiştir. Sonuç olarak Hristiyan sanatçısı; resim ve heykel
gibi tasvir sanatları alanında tümüyle güdümlü bir sanat kavramı içine girmiştir. Sanat
çabası gösterirken ve sanat eserini oluştururken ilk amaç; renk, şekil, ahenk, kompo-
sizyon mükemmelliği gibi özellikler ve güzel bir eser yaratmak değil; Hristiyanlığı
yaymak, onun ilkelerini anlatmak, öğretmektir. Bu aşkla bunu çok güzel yapmaya uğ-
raşınca sanat değeri olan eser meydana getiren birçok sanatçı ortaya çıkmıştır. Fakat
asıl amaç, sanatın kendisi değil; din ve onun gereklerinin anlatılması ve öğretilmesidir.
Böylece Hristiyan resim ve heykel sanatında başka konulara yer verilmeksizin hep
dinsel konular işlenmiştir. Bu durum 14. yy. sonlarına kadar böyle devam etmiştir. 15.
yy.da insan kişiliğinin varlığı âdeta yeniden keşfedilince yine insana ve dünyaya ait
konulara da yer verilir olmuştur. Böylece antik sanat geleneklerine dönüş şeklinde or-
taya çıkan devir yani Rönesans devrinde ayrıca mitolojik konularda önem kazanmıştır.
Böylece tasvir sanatlarının konuları hiçbir zaman terk edilmemiş, çok seyrek de olsa
çağımıza kadar hep işlenip gelmiştir.

[Prof. Dr. Rüçhan ARIK, Batı Sanatı ve Çağdaş Sanat, (Kısaltılmıştır.)]

Batı’da dinî ve kültürel nedenlerle resim ve heykelin ön planda tutulmasına karşılık İs-
lamiyet’teki tasvir yasağı; hat, ebru, tezhip gibi figüratif olmayan sanatların gelişip ya-
yılmasının önünü açmıştır. Yine diğer dinlerde olduğu gibi ibadet mekânlarına verilen
önem İslam dünyasında Mescidiaksa Camii (Filistin), Mescidinebevi (Medine), Edirne
Selimiye Camii, Kurtuba Camii (İspanya) (Görsel 5.7), Samarra Ulu Camii (Irak) gibi
cami mimarisinin görkemli örneklerini ortaya koymuştur.

Görsel 5.7: Kurtuba Camii, 8. yüzyıl, İspanya

93