Page 99 - ESTETİK 11

Hüsnühat, tezhip, ebru, minyatür ve mimari
Görsel 5.12: Ahmet Karahisari’ye ait bir
hüsnühat örneği, 16. yüzyıl
Görsel 5.13: Valide Sultan Camii, İstanbul,
1663
DERS DIŞI ETKİNLİK
Bir arkadaşınızla birlikte, bulunduğunuz şehirdeki bir hat, ebru, minyatür veya tezhip
sanatçısı ile Türk İslam sanatlarının özellikleri hakkında görüntülü bir mülakat yaparak
arkadaşlarınızla paylaşınız.
gibi Türk İslam sanatları köklü bir mirasa
dayanan Osmanlı Dönemi’nde olgunluğa
ulaşmıştır. Osmanlı tecrübesi, kültür ve
sanat alanında, kendinden önceki bütün bi-
rikimi değerlendirerek bu sanatları geliştir-
miş, özellikle de hüsnühat sanatına büyük
önem verilmiştir (Görsel 5.12).
Türk İslam sanatlarından dinî mimari
önemli bir yere sahiptir. Türk İslam mi-
marisinin temel özellikleri; kullanılışlılık,
dayanıklılık, ihtiyaç, estetik, özgünlük ve
görkemdir. Müslümanlar, mimari yapılar-
da kullanılışlılık ve dayanıklılığın yanında
estetiği de ön plana çıkarmışlardır. Dinî
mimarinin temeli olan camilerdeki (Görsel
5.13) mermer ve ahşap oymalar, çiniler ve
hat örnekleri çok yönlü sanatsal anlatımın
zenginliğini ortaya koymuştur.
Figüratif anlatım yerine soyuta yönelen
İslam sanatı, geniş bir anlatım imkânına
sahip olmuştur. Geometrik ve stilize edil-
miş bitki formları yoluyla somut olanın dar
kalıplarından uzaklaşan bu yaklaşım, Batı
sanatına ilham verecek düzeye ulaşmıştır.
Batı’da teknolojinin gelişimi, fotoğraf
makinesi ve sinemanın ortaya çıkmasıyla
20. yüzyılın başlarından itibaren doğayla
bağlarını koparmaya başlayan resim sana-
tı, gerçeklikten ve doğayı taklit etmekten
uzaklaşıp soyuta doğru yeni biçim ve ger-
çeklik arayışlarına yönelmiştir. Bu arayış,
kısmen İslam ve Uzak Doğu geleneksel ve
yerel sanat motiflerinde karşılık bulmuştur.
Batılı sanatçıların bir kısmı tabiatı soyut-
lamada minyatürden, renk ve biçimlerin
yeniden yorumlanmasında halı ve kilimler-
den, “düşünceyi güzelleştirme” özelliğiyle
sahip olduğu plastik değerden dolayı bir
yazı sanatı olan hüsnühattan yararlanmış-
lardır. Harflerin, kelimenin başında ortasın-
da ve sonunda bulunmalarına göre biçim
değişikliğine uğradığı hat sanatı bu özelliği
ile soyut resim niteliği taşır.
97