Page 17 - GELENEKSEL TÜRK SANATLARI MİNYATÜR 11

Anadolu Selçuklularından kalan diğer önemli bir min-
yatürlü yapıt da El-Sufî’nin yazdığı "Suvar el-Kevakîb el-
Sâbita" adlı astronomi kitabıdır. Kitaptaki minyatürlerde
insan, hayvan ve cansız nesnelerle simgeleştirilen yıldız-
ların ve burçların betimlemeleri vardır.
Minyatür, ulusal sanat niteliğini Selçuklular Dönemi'n-
de kazanmış, bu dönemde "nakışhane" ve "nigarhane"
denilen resim okulları kurulmuştur. Anadolu Selçukluları,
kendisinden sonraki Osmanlı kültürünün kaynağı ve ön-
cüsü olması açısından da büyük önem taşımaktadır.
Her biri tarihî birer belge niteliği taşıyan Osmanlı min-
yatürleri, günümüzde geçmişe yönelik bazı hususların
aydınlatılması bakımından önemlidir. Osmanlının saray
hayatını, muharebe-muhasara, portre ve tarihî konula-
rı anlatan minyatürler günümüzde tarihî bir belge olma
dışında her biri birer sanat eseridir. Osmanlıdan günü-
müze kadar gelebilen bu eserler üzerinde yapılan ince-
lemeler sonucu eserlerin büyük bir çoğunluğunun Fatih
Dönemi ve sonrasından kalma olduğu tespit edilmiştir.
Osmanlı tarihi içinde Fatih Devri; Osmanlı minyatür sa-
natı için bir dönüm noktası olmuş, özellikle İstanbul'un
alınıp başkent yapılması ile ülke yalnız ekonomik hayatta
değil bilim ve sanat alanında da bir refaha kavuşmuştur. Görsel 1.19: Fatih Sultan Mehmet, Nakkaş Sinan Bey, TSMK
Bilhassa Fatih'in yeni sarayında bir nakkaşhane kurup ba-
şına Özbek asıllı Baba Nakkaş'ı getirmesi onun bu sana-
ta ne kadar önem verdiğini göstermektedir. O dönemde
dışarıdan sanatçılar getirildiği de bilinmektedir. Bunların
en önemlisi Gentile Bellini'dir (Centile Bellini). Yine Fatih
Devri'nde Sinan Bey adında bir nakkaş Venedik’e gide-
rek orada Maestro Paolo'den (Mastori Pavli) ders almış
İstanbul'a döndüğünde Fatih’in bir portresini yapmıştır
(Görsel 1.19). Minyatürde Fatih’in sol elinde mendil, sağ
elinde ise koklamakta olduğu bir gül vardır. Gül, Hz. Mu-
hammed’i dolayısıyla İslam'ı simgelemektedir. Eserde,
Fatih'in kuvvetli şahsiyeti de görülmektedir.
Topkapı Sarayı Hazine Dairesi'nde bulunan Fatih al-
bümünde yer alan örnekler arasında Siyahkalem imzalı
minyatürler de dikkat çekmektedir. Bir dizi bozkır hal-
kının yaşamını ve inanç dünyasını anlatan bu minyatür-
lerde büyüleyici bir etki göze çarpmaktadır. Minyatürler
içinde değişik ırklardan figürler görülmektedir. Bu figür- Görsel 1.20: Diyarbakır, Matrakçı Nasuh, TSMK
ler boş bir yüzey üzerinde birbirini örtmeyecek biçimde
sıralanmışlardır.
Klasik minyatür, şeklini Kanuni Sultan Süleyman zama-
nında almıştır. Konular genellikle saray yaşamı, savaş, av
sahneleri, şehirler (Görsel 1.20, 1.21), sünnet düğünleri,
törenler ve dinî hikâyelerdir.
Kanuni Sultan Süleyman Dönemi, Osmanlı İmpara-
torluğu'nun sanat ve bilim alanında en yüksek düzeye
ulaştığı çağdır ve bu döneme ait pek çok eser günümüze
kadar gelmiştir. Osmanlı minyatürü en parlak dönemini
yaşamış ve bazı nakkaşlar tarihe imzasını bu dönemde
atmıştır. Bunlardan en önemlisi Matrakçı Nasuh'tur.
Görsel 1.20: Marsilya Limanı, Matrakçı Nasuh, TSMK
14