Page 18 - GELENEKSEL TÜRK SANATLARI MİNYATÜR 11

Matrakçı Nasuh’un minyatürlerini yapmış olduğu el
Görsel 1.22: Irak Seferi, Matrakçı Nasuh, TSMK Eser içerisinde bulunan minyatürler İstanbul'dan Tebriz'e
Görsel 1.23: Kanuni, Nigari, TSMK Esnaf loncalarının ve bütün devlet kurumlarının türlü
Görsel 1.24: Ahçılar loncası, Nakkaş Osman,
Surname-i Hümayun, TSMK
15
yazma eserlerin başında "Tarih-i Sultan Beyazıt" gelir.
Sultan Beyazıt ve şehzade Cem Sultan'ın savaşlarını,
Gülek, İnebahtı, Modern kale ve limanlarının şematik
olarak ele alındığı minyatürler bir nevi harita özelliği ta-
şımaktadır. Seferler sırasında çizdiği şehir peyzajlarıyla
günümüze çok değerli belgeler bırakmıştır.
Matrakçı Nasuh’un bir diğer eseri ise "Beyan-ı Mena-
zil-i Sefer-i Irakeyn"dir. Eserin metni ve minyatürler Mat-
rakçı Nasuh’a ait olup Kanuni Sultan Süleyman’ın 1534-
1535 yıllarında yaptığı İran-Irak seferini konu almaktadır.
gidiş ve Irak’tan dönüş yolu üzerindeki konak yerlerini
göstermektedir. Realist bir anlayışla yapılan bu minyatür-
lerde Matrakçı şehir ve menzillerin topoğrafik özellikleri
ile bitki örtüsünü açıkça ifade edebilmiştir (Görsel 1.22).
Kanuni Devri'nde yaşamış nakkaşlardan biri de Niga-
ri’dir. Nigari’nin eserlerinden pek azı günümüze kadar
gelebilmiştir. Bu eserlerden en karakteristik olanı ise Ka-
nuni'yi yaşlı bir hâlde canlandıran eseridir. Burada Kanu-
ni'nin üzerinde mavi atlas kaplı kürk, başında kavuk, sağ
elinde mendil vardır (Görsel 1.23). Bahçede yürürken
tasvir edilen Kanuni'nin birkaç adım gerisinde ise iki si-
lahtar onu izlemektedir.
Halkın günlük yaşantıları, iş hayatı Osmanlı minyatür-
lerinde geniş yer almıştır. Şehzadelerin sünnet düğünleri
ise bu tür konuların anlatılması için bir vesile olmuştur.
gösterilerle katıldıkları bu düğünler zamanla saray dışına
çıkarak büyük meydanlara yayılmış, coşkun bir halk bay-
ramı hâlini almıştır. Bu düğünlerde beraberinde surname
ressamlığı diye adlandırılan benzerine başka milletler-
den rastlanmayan yeni bir alan gelişmiştir.
III. Murat Dönemi'ne rastlayan Surname ressamlığının
en önemli ustası, Nakkaş Osman'dır. Hakkında kesin bil-
giler bulunmamakla birlikte III. Murat "Surnamesi" (Sur-
name-i Hümayun), "Hünername" ve "Şemailname-i Al
Osman" adlı eserleri hazırladığı bilinmektedir.
Bu eserler içerisinde "Surname-i Hümayun" klasik dö-
nem Osmanlı minyatür sanatının en önemli örneklerin-
dendir. Eserin metni Seyit Lokman tarafından yazılmış,
içerisindeki minyatürler ise Nakkaş Osman yönetimde-
ki Nakkaşlar topluluğu tarafından yapılmıştır. Eser 1582
tarihinde III. Murat'ın oğlu şehzade Mehmet'in sünnet
düğünü nedeniyle düzenlenen 55 gün 55 gece süren
şenlikleri konu almaktadır.
Esnaf loncaları mesleklerini çoğu zaman arabalar üze-
rinde sergiler. Eğer sahneye iki araba getirilirse bunlar-
dan biri halkın, diğeri padişahın önünde gösterilir. Bazı
esnaflar ise gösterilerini ürettikleri nesneleri ellerinde
veya sırtlarında taşıyarak yaparlar. Sultan, her şeyin odak
noktası olduğu hâlde merkezde gösterilmemiştir. Nak-
kaş, sultanı sola alarak sağdan sola olan hareketi kuvvet-
lendiriyor (Görsel 1.24).