Page 31 - GELENEKSEL TÜRK SANATLARI MİNYATÜR 11

Şiraze
Türk-İslam ciltlerini Batı (Avrupa) cildinden ayıran
önemli özelliklerin başında şiraze gelir (Görsel 1.58).
Klasik ciltte kitabın yapraklarını düzgün tutan bağ ve
örgüye şiraze denir. Şiraze, tek iğne ile örüldüğü gibi ya-
pılacak desene göre birden fazla iğne ile de örülebilir. Elle
örülür ve 2 adet ince uzun iğne ile çeşitli örgülere göre
değişen kalınlıkta iki renk ibrişim kullanılır. Cilt yapılacak Görsel 1.58: Kitap ile cildin bağlantısını sağlayan şiraze
kitabın sayfaları parça parça alınır. Zevke göre yan yana
dikilir. Dikişte kullanılan ipin uçları uzun bırakılır. Buna
kanat denilir ve kitabın cilde bağlanmasını sağlar. Esas
parçaları birbirine ekleyen kısım yani şiraze, kitap ile sırt
arasında estetik bir geçiş yapılmasını sağlayan unsurdur.
Şiraze düzgün örülmediğinde sayfaların düzgün olma-
sı imkansızdır. Şirazesi dağılan veya kopan kitapların bir
müddet sonra sayfaları da dağılmaya başlar. Dilimizdeki
"şirazeden çıkmış" veya "şirazesi kaymış" vb. deyimler
buradan kaynaklıdır.
Görsel 1.59: Cilbent örneği
Cilbent
Yazma kitapların muhafazası için kullanılan, deriden
yapılmış, bir kitap cildi gibi iki yüzü sert mukavvadan an-
cak 3 kenarı kapalı, bir kese gibi iç tarafında göz bulunan
kaplara cilbent denir (Görsel 1.59-1.60). Böylece kâğıt ve
değerli evrakların yıpranmasını önler. Cilbentler, mede-
niyetimizde daha çok Kur'ân-ı Kerim ve değerli kitapların
muhafazası için kullanılmaktadır.
Katı' sanatçısı Dürdane Ünver, sanat tarihimizde önem-
li bir yere sahip cilt ve katı' sanatını genç nesle 21. yüzyıla
yakışır yeni tasarımlarla sunmaktadır (Görsel 1.61).
Görsel 1.60: Cilbent örneği

Görsel 1.61: Cilt üzerine katı' çalışması, Dürdane Ünver, öz. kol.

6. Etkinlik

Cilt sanatını anlatan bir sunum yapınız.

28