Page 34 - GELENEKSEL TÜRK SANATLARI MİNYATÜR 11

1.4.2 Hat Sanatı Çeşitleri
Hüsnühattın en yaygın altı çeşidine aklam-ı sitte (altı
kalem) denir.
Altı kalem ürününün hangi yazılar olduğu üzerinde de-
ğişik fikirler beyan edilmişse de genel olarak bu yazılar;
sülüs, nesih, muhakkak, reyhani, tevkî ve rikâ şeklinde
belirtilir. Bu yazı biçimlerinin yanında talik, divani, rika
gibi yazıları da söyleyebiliriz.

Kûfi
Hz. Ali Dönemi'nde Kufe'nin siyasi merkez olmasıyla
gelişen bu yazı biçimi köşeli, çetin denilebilecek bir üslu-
ba sahiptir (Görsel 1.67). Bu yazı biçimi İslam coğrafya-
sındaki en eski yazı biçimidir.
Görsel 1.67: Kûfi Kur'an sayfası, Malezya İslam Sanatları Müzesi
Sülüs
Sülüs, üçte bir demektir. Bu adın nereden geldiğine
dair çeşitli rivayetler vardır. Ancak sülüs ile yazılan bir
harfin üçte iki nispetinde düzlük, üçte bir nispetinde de
yuvarlaklığa sahip olması bu adın nereden kaynaklandı-
ğı hakkında bize bir fikir verebilir. Yumuşak ve hareketli
bir görünüme sahip olan sülüs, ümmü'l-hutût (yazıların
anası) olarak da adlandırılmıştır. Bu yazı biçimi bilhassa
kitap unvanlarının, kıtaların ve levhaların yazılmasında
kullanılmıştır (Görsel 1.68).
Nesih
Nesih, bir şeyi ortadan kaldırmak anlamına gelir. Kıv-
Görsel 1.68: Hamit Aytaç hattı için celisülüs istif rak ve latif tarzı sebebiyle Kur'an yazımında nesih yazısı
tercih edilir (Görsel 1.69).

Muhakkak
Harfleri ile kelimeleri belirgin olan yazı satır hâlinde
yazılır ve giriftlikten uzaktır. Bilhassa Kur'an yazımında
tercih edilmiştir (Görsel 1.70).

Görsel 1.69: Nesih Salaten Tüncina - Şevki Efendi Görsel 1.70: Reyhani, Muhakkak

31