Page 19 - İKİ BOYUTLU SANAT ATÖLYE 12

Resim Sanatında Deformasyon

a) Tarih Öncesi Devirler

Sanat, insanın yaşadığı dünyaya yeniden şekil verme
çabasıdır ve kuşkusuz bu süreç bilinçli bir çabayı gerektirir.
Sanatçı; gerçek yaşamdan aldığı izlenimleri bazen sözlerle,
notalarla bazen de renklerle ifade etmiştir. Bunu yaparken
kompozisyon, renk uyumu, oran-orantı, denge, armoni ve
bunun gibi ögeleri göz önünde bulundurur. Fakat ilk insan-
lardan bu bilinçli tavrı beklemek doğru olmayacaktır. Onların
mağara duvarlarına yaptığı resimler, (Görsel 1.13) dünyanın Görsel 1.13: Altamira Mağarası, Paleolitik
taklit, korku ve büyü temelli olduğunu bize göstermektedir. Dönem 22.000 yıl önce, İspanya
Bu yüzden bu resimleri estetik değerlerle yargılamak çok da
doğru olmayacaktır. Bu resimleri ilk insanların dünyayı kavrama çabası olarak algılamak gerekir.
İlk insanın estetik amaç gütmeden ürettiği bu imgesel tasarımlar, deformasyon açısından tarihte
ilk incelenmesi gereken estetik örneklerdir. Estetik bakış açısı ve bilinçli yorumlamalardan söz
edilmese de hayal gücünün ürünleri olarak ortaya çıkan bu deforme biçimlerini özgün kılan, belki
de tıpkı çocuk resimlerinde olduğu gibi saf yansımalar, biçimlendirmeler olmasıdır.

b) Mısır Sanatı

Mısır kültürü, tarım kültürünün ağırlıklı olduğu bir kültürdür. Bu kültürün insanları da ölümden
sonraki yaşama inanıyorlardı. Mezar resimleri, Mısırlıların yaşamın aynada yansıyan görüntüsü
olan, sonsuz var oluş dünyasına geçiş inancının tasfirleridir (Görsel 1.14).
Mısırlıların resimlerindeki ögeler değişik bakış açılarından çizilmiştir. Onlara göre her şey,
en karakteristik açıdan gösterilmeliydi. Bu yüzden insan figürlerinde de başı, hareket hâlindeki
kolları ve bacakları yandan çizerken; gözü, vücudun üst kısmını, omuzlar ve göğsü de önden
çiziyorlardı (Frontal duruş). Çünkü vücudun bu kısımları bu açılardan daha iyi görünüyordu. Vücut
ancak bu şekilde deforme ediliyordu. Mısırlılar bunu bir kural hâline getirerek insan figüründeki
önemli saydıkları tüm ögeleri resmin içine sokabiliyorlardı. Yeri geldiğinde resmedilenin önemini
belirtmek için abartıya da başvurmuşlardır. Önemli olan kişileri, örneğin kralları, diğer figürlerden
daha büyük çiziyorlardı. Bu sanatçılar gördüklerini değil; var olduğunu bildikleri şeyleri çiziyor ve
vurgulamak istedikleri şeye göre resmi biçimlendiriyorlardı. Soyut düşünceleri resmetmek için de
simgesel ögeleri, deformasyonu kullanıyorlardı.

Görsel 1.14: Hunefer’ın Ölü Kitabı, Eski Mısır,
M.Ö 1200, British Müzesi, İngiltere

17