Page 163 - GENEL SANAT TARİHİ 9

TÜRK İSLAM SANATI

Yapının iç süslemesindeki desen ve renk zenginliği göz kamaştırıcıdır. Mihrap bölümünde sadelikle ihtişam
bir arada, şaşırtıcı bir ustalıkla kullanılmıştır.
Endülüs Emevilerinin ve İslam dünyasının önemli eserlerinden olan El Hamra Sarayı İspanya’nın Granada
şehrinde bulunmaktadır (Görsel 7.8). Saraya El Hamra adının verilmesinin nedeni, sarayın inşaatında
kullanılan malzemelerin renginden dolayı verilmiştir. Saray çok sayıda kule, kasır ve avlulardan meydana
gelmiş, etrafı surlarla çevrilmiştir. 1492 yılında İspanyollar tarafından alınan sarayın içine Rönesans mimarisi
tarzında yeni bir saray yaptırılmıştır. Sarayın süslemeleri oldukça dikkat çekicidir. Süslemelerde genellikle
alçı, çini, mermer ve ahşap kullanılmıştır. Sarayda uygulanan süslemelerin esasını zengin bitkisel motifler
oluşturmuştur. Bu süslemeler hat süslemeleri ile ustaca birleştirilerek görsel bir zenginlik oluşturulmuştur.

Görsel 7.8: El Hamra Sarayı, Granada
7.4 ANADOLU ÖNCESİ

TÜRK İSLAM SANATI

A) Karahanlı Dönemi Eserleri

Orta Asya’da kurulan ilk Türk İslam devleti olan Karahanlılar, Maveraünnehir ve Doğu Türkistan’da 842-1212
yılları arasında hüküm sürmüşlerdir. Orta Asya geleneklerine bağlı olarak Çiğil, Yağma ve Karluk Türkler
tarafından kurulan Karahanlılar, kendilerine merkez olarak Balasagun kentini seçmiştir. Bu bölgede
İslamiyet sonrası ilk Türk sanatını oluşturmuş ve sanat anlayışlarını daha sonraki medeniyetlere miras
bırakmışlardır. Böylece Türk sanatında ilk kez cami, medrese, tekke, zaviye gibi yapılar inşa edilmiştir.
Karahanlı mimarisinde yaşanılan coğrafyanın etkisiyle yapı malzemesi olarak kerpiç ve tuğla kullanılmıştır.
Hazara Camii (XI. yy), Orta Asya’da günümüze kadar ayakta
kalmış önemli bir yapıdır. Buhara yakınında inşa edilmiş
kare planlı, dört sütunlu, merkezi kubbeli yapı ölçüleri
bakımından oldukça küçüktür. Yapımında malzeme
olarak kerpiç ve tuğla birlikte kullanılmıştır. Ortada
tuğladan pâyelerin üzerinde dört tuğla kemer, merkezî
kubbeyi taşımaktadır (Görsel 7.9). Köşelerde birer kubbe
yer alır. Aradaki boşluklar ise tonozlarla örtülmüştür.
Hazara Camii süslemeleri bakımından sade bir yapı
özelliği göstermektedir. Caminin genelinde tuğla ve
kerpiç malzeme karışık olarak kullanılmıştır. Süslemeler
genellikle merkezî ibadet bölümünde görülmektedir.
Yapının duvarları kerpiçten,sütun ve orta kubbeyi taşıyan
Görsel 7.9: Hazara Camii, Türkmenistan kemerler ise tuğladan yapılmıştır.

161