Page 162 - GENEL SANAT TARİHİ 9

GENEL SANAT TARİHİ

Avlu etrafında pâyelere oturtulmuş olan çatılı
revaklar, mihrap duvarına dik uzanan yirmi beş
sahından meydana gelen ana mekân, bunun
dışında malviye denilen spiral minare önemlidir.
Minare, caminin orta eksenine gelecek biçimde,
kuzey duvarından 27,25 m uzaklıkta inşa edilmiştir.
Kare bir kaidenin üzerinde 50 m yükselen minarenin
gövdesi tabandan yukarı çıkıldıkça daralmakta ve
çevresinde minarenin üstüne çıkılmasını sağlayan
rampa bir yol dolanmaktadır (Görsel 7.6).
İslam sanatı içinde bilinen ilk türbe Kubbetü’s
Süleybiye (862)’dir. Dicle Nehri’nin batı kıyısında
küçük bir tepecik üzerinde yükselen yapı, hâlen
çok harap durumdadır. İç içe iki sekizgen, ortadaki
sivriltilmiş kubbe ile örtülüdür. Bütün yapı,
taşlaştırılmış kil ve kuvars karışımı tuğlalardan inşa
edilmiştir. Kubbetü’s-Süleybiyye, mezarı bilinen
ilk Abbasi halifesi olan Müntasır-Billâh için yapılan
türbedir. Yapı günümüzde hem en eski Müslüman
Görsel 7.6: Samarra Ulu Camii minaresi türbesi hem de İslâm mimarisinin ilk türbesi
olmasıyla büyük önem taşımaktadır.
Ç) Endülüs Emevîleri Dönemi Eserleri

711’de Târık bin Ziyâd komutasında İspanya’yı fetheden Emevilerin bu topraklarda 1492 yılına kadar süren
varlığı hem İspanya’yı hem tüm Avrupa’yı etkilemiştir. Bu dönemde Endülüs Emevîleri bilim, sanat, kültür vb.
alanlarda katettikleri gelişmelerle yüksek bir medeniyet kurmuşlardır. Aynı dönemde Avrupa’nın kuzeyinde
bulunan halklar din savaşları ile uğraşırken Endülüs Emevî Devleti’nde Müslüman, Hristiyan ve Yahudi
kültürlerinin yan yana geliştiği kültürel, düşünsel ve ticari açıdan zengin bir ortam oluşmuştur. Bu süreçte
İslâm ve Avrupa kültürleri ilk kez karşılaşma imkânı bulmuştur.
Endülüs Emevîlerinde bilimsel alanda yapılan çalışmalar, sonraki yüzyıllarda Rönesans ve Coğrafi Keşifler’in
gerçekleşmesinde etkili olmuştur. Bu dönemde eski Yunan ve Hint eserleri Arapçaya çevrilmiştir. Kurtuba
ve Gırnata’da üniversiteler kurulmuş ve bu şehirler Avrupa’nın bilim ve sanat merkezi hâline gelmiştir. El
Hamra Sarayı’nda dünyanın en büyük kütüphanesi açılmıştır. Araplar, Berberîler ve İspanyollardan oluşan
Endülüs toplumu özgün eserler ortaya koymuşlardır.
Kurtuba Ulu Camii (785) Endülüs mimarisinin en tanınmış ve en büyük yapısıdır ve İspanya’da Cordoba kentinde
yer almaktadır (Görsel 7.7). Eser boyutları bakımından bütün İslam âleminde Sâmarrâ Ulu Camii ile Ebû Dülef
Camii’nden sonra üçüncü sırada yer alır. Yapımını
786’da I. Abdurrahman’ın başlattığı bina, zaman
içinde çeşitli ekler ve değişikliklerle orijinal hâlinden
farklı bir şekil almış ve bugünkü dev boyutlarına
ulaşmıştır. Yapımında büyük ölçüde Antik Dönem’e
ve Vizigotlar’a ait devşirme malzemeye de yer
verilen camide taş ve tuğla birlikte kullanılmıştır.
Cami, şehrin Hristiyanların eline geçmesinden
sonra aynı yere yapılan katedralin alanı içinde
sıkışıp kalmıştır. Harem bölümünde yer alan at nalı
Görsel 7.7: Ulu Camii, Kurtuba biçimindeki çift katlı kemerlerin iki renkli oluşu iç
mekâna çekici bir görünüm kazandırmaktadır.

160