Page 35 - GENEL SANAT TARİHİ 9

TARİH ÖNCESİ ÇAĞLAR VE ANADOLU SANATI

Kalkolitik Çağ (MÖ 5.500-3.000)

Buzulların erimesi, yağmur ve rüzgârla sürüklenme gibi olayların ardından madenler yüzeyde görünür
olmuştur. Neolitik Çağ’ın sonuna doğru altın, gümüş ve kırmızı renkli bakır dikkati çeken madenler
olmuştur. Altın ve gümüşün ender bulunması, küçük olması; doğal bakır külçelerinin büyük olması
sebebiyle taş aletler öncelikle bakırdan yapılmaya başlanmıştır. Bunda bakırın kolay işlenmesi de son
derece etkili olmuş böylece Maden Devri başlamıştır.

Maden Devri’nin ilk evresi olan Kalkolitik Dönem’de (MÖ 5.500–3.000) insanlar taş kullanımı yanında bakır
madeninden eşyalar yapmaya başlamıştır. Bu dönem, Geç Neolitik Çağ’ın bir devamı niteliğindedir.
Doğadaki külçe bakır önce soğuk
dövme ile işlenmiş, sonraları ısıtılıp
dövülme ve sertleştirme tekniği
uygulanarak işlenmiştir. Bakır
cevherinin odun kömürüyle birlikte
ateşte ısıtılmasıyla metal elde etme
ve bakırı kalıba dökme teknikleri
keşfedilmiştir. Bu dönemde eskiye
oranla tarımsal üretim artmış, evcil
hayvan sayısı çoğalmıştır.
Artan nüfusla birlikte toplu
yerleşmelerin sayısı da artmış,
köyler kasabalara dönüşmüştür.
Kalkolitik Dönem’de kasabalar
kentleşmeye başlamıştır. Bu
durum yeni yönetim biçimlerinin, Görsel 2.12: Kalkolitik Çağ hançer, Amasya Müzesi
bürokrat ve esnaf sınıflarının ortaya
çıkmasına neden olmuştur. Çanak
çömlek yapımı ileri bir safhaya
ulaşmış, madenden yapılan küçük
alet ve süs eşyaları estetik ve
sanatsal yönden oldukça ileri bir
düzeye çıkmıştır (Görsel 2.12).
Kalay ve bakır karışımından
tunç elde edilmiş, aletler daha
dayanıklı olan tunçtan yapılmaya
başlanmıştır. Maden işleme teknik-
lerinin geliştiği Tunç Çağı’ndan (MÖ
3.000-MÖ 1.000) kalma madenden
imal edilen eserler günümüzde
sanat yapıtı olarak müzelerde yerini
almıştır. Süs eşyasından takılara, av
malzemelerinden silahlara kadar
bu eserlerde ince maden işçiliği Görsel 2.13: Kalkolitik Çağ eserleri, Amasya Müzesi
dikkat çekmektedir (Görsel 2.13). Arkeolojik kalıntılarda elde edilen materyallerin bir kısmının dinî ritüeller
için kullanıldığı anlaşılmaktadır. Bu dönemde mezar mimarisinde de gelişme görülmüş, ölüler için mezar
odaları yapılmaya başlanmıştır. Bu odalara ölen kişinin eşyaları, değerli taş ve maden takılar ile tanrıça
heykelcikleri konulmuştur. Tunç Çağı’nın kültürel açıdan önemli gelişmelerinden biri de yazının icadı
olmuştur.Demir kullanımı insanlık tarihi için önemli sonuçlar doğurmuştur. Demir Çağı’nda (MÖ 1.800-
1.200) ticaret yaygınlaşmış, şehirler ve şehir devletleri kurulmuştur.

33