Page 101 - TÜRK İSLAM SANATI 11

Orta Çağ Anadolu Türk Sanatı

5.1.2. Anadolu Selçuklu Dönemi Sanatını Oluşturan Etkenler

A ağıdaki metni okuyarak soruları cevaplayınız.
1. Anadolu Selçuklu sanatının olu masında tasavvufun ve su lerin
Etkinlik 5.2. etkisi sizce nelerdir?
2. Anadolu Selçuklu sanatını olu turan ögelerin ana kaynakları hakkında
neler söyleyebilirsiniz?

“Anadolu’nun sanat iklimi tasavvuf olmu tur. Mevlana, Hacı Bektâ -ı Velî, Yunus Emre gibi
su ler sanatçıları etkilemi ; sanatçıların çevresi medrese değil tasavvuf çevresi olmu tur.
Tasavvufta; Tanrı’nın sonsuzluğunu ifade eden deniz, Tanrı’nın binbir görüntüsünün
yansıması olan ayna, güne , ay ve yıldızlar gibi ı ık imgeleri vardır. Gök, ağaç, ku Asya
Türkleri arasında yaygın bir doğa dini olan amanizm’e de bağlı imgelerdir. Gökle yeri
bağlayan ve evreni, dünya eksenini temsil eden kutsal hayat ağacı, gök simgesi kartal, insan
ruhlarının görüntüsü olan ku , ay ve güne i, gezegenleri temsil eden rozetler güne ve
aydınlık simgesi aslan vs. bütün bu imgeler dolaylı ve dolaysız Anadolu sanatına yansımı ,
Anadolu Selçuklu sanatında sanki evren ta a i lenmi tir.” …
Semra ÖGEL, “Anadolu’nun Selçuklu Çehresi”, s. 63

Selçuklular Anadolu'ya Türk, Arap, İran medeniyetlerinin birbirleriyle etkileşim içinde
olduğu Orta Asya'dan gelmişlerdir. Geldikleri yerlerde bulunan Buhara ve Semerkant, devir-
lerinin en güzel sanat örneklerine sahip olan şehirlerdir. Türkler Anadolu’ya geldiklerinde,
bu yeni coğrafyada kendilerinden önceki sayısız medeniyetin izleri ile karşılaşmışlardır.
Etiler, Frigyalılar, Lidyalılar, İyonlar, Yunanlılar, Persler, Romalılar ve Bizanslılardan kalma
yer altında ve üstünde bulunan birçok mimari eserle Anadolu bir sanat albümü sayılmaktadır
(Görsel 5.15). Ayrıca Anadolu'nun güneyinde bulunan Suriye'de Emevilere, Irak'ta Abba-
silere, kuzeybatıda ise Bizans’a ait anıtlar ve tarihî yapılar bulunmaktadır. Türklerin
beraberinde getirdikleri ve bu topraklarda buldukları unsurlar ve bu unsurların oluşum
süreci Anadolu Selçuklu sanatını biçimlendiren ögelerdir.

Görsel 5.15: İki ba lı sfenks rölye , Anadolu Medeniyetleri Müzesi, Ankara

98