Page 103 - TÜRK İSLAM SANATI 11

Orta Çağ Anadolu Türk Sanatı

B) İnanç
Anadolu Selçuklu sanatının oluşmasında etkili olan diğer bir unsur inançtır. Anadolu
Selçuklu Devleti’nde inanç sistemi; saygı, sevgi ve öğretileri (tasavvuf) gibi ilkeler üzerine
oturmuştur. Anadolu’nun sanat iklimi tasavvuf olmuştur. Mevlana, Hacı Bektâş-ı Velî,
Yunus Emre gibi sufiler sanatçıları etkilemiş; sanatçıların çevresi medrese değil tasavvuf
çevresi olmuştur (Görsel 5.17, 5.18, 5.19). Anadolu Selçuklularının insana bakışı çok kısa
süre içinde Anadolu’nun Türk yurdu hâline getirilmesinde önemli rol oynamıştır. Yeni
fethedilen Anadolu’da farklı etnik grupların birliktelikleri içerisinde insana verilen değerin
yaşamsal bir önemi olmuştur. En özgün sanat örneklerinin verildiği bu dönemde Selçuklu
taş süslemelerindeki çeşitlilik göze çarpmaktadır.

Görsel 5.17: Mevlana’nın Görsel 5.18: Yunus Emre’nin Görsel 5.19: Hacı Bekta Veli’nin
temsili resmi temsili resmi temsili resmi

FARK EDİNİZ

Anadolu Selçuklu Dönemi'nde ya ayan Yunus Emre, Hacı Bektâ -ı Velî,
Mevlânâ Celâleddîn-i Rumî
ve Nasreddin Hoca Anadolu'nun temeline sevgiyi yerle tiren isimler olmu tur.
Ayrıca Selçuklu Çağı Anadolu’sunda çağın dü ünü üne, edebiyatına, el sanatlarına;
doğudan gelen Ahmet Yesevi, İspanya'dan gelen Muhyiddin İbnü’l-Arabî gibi sufilerin,
Konya'yı mekân tutan Bahâeddin Veled, Sultan Veled gibi
tasavvuf büyüklerinin etkisi olmu tur.

C) Türkistan’a Özgü Düşünce Yapısı
Türkistan çıkışlı düşünce yapısının özgün bir Anadolu Selçuklu sanatının oluşumuna
katkısı büyük olmuştur. Mevlevilik ve Bektaşilik gibi tarikatlar yanında esnafların ve zanaat-
kârların üretimlerini düzenleyen bir kurum olan Ahilik Anadolu Selçuklu Dönemi’nin en
önemli örgütlenmesidir.
Ahilik, Anadolu’da yaşayan Müslüman Türklerin hem sanat ve mesleki alanlarda
yetişmelerini hem de ahlaki yönden gelişmelerini sağlayan bir müessese olarak karşımıza
çıkmaktadır. Ayrıca Ahilik; Türk kültür ve zevkinin Orta Çağ fütüvveti, töre ve gelenekleri
ile beslenmesi ve Anadolu'da Selçuklular Devri’nin kendine özgü sosyal, kültürel ve siyasi
şartlarının etkisiyle teşekkül etmiştir.
Ahilik, Selçuklu Anadolu’sunun toplumsal, kültürel, ekonomik ve en önemlisi de siyasi
hayatını yönlendiren müesseselerin başında gelmektedir. Selçuklu sanatçılarının Ahilik
teşkilatı içinde örgütlenmesinde tekke ve dervişlerin etkisi olmuştur. Bu kuruluşlar dönemin
sosyal yapısını düzenleyici ve sanatsal faaliyetleri de organize edici rol oynamıştır.

100