Page 107 - TÜRK İSLAM SANATI 11

Orta Çağ Anadolu Türk Sanatı

Selçuklu öncesi ve Selçuklu Dönemi süresince Anadolu mimarisinde taşa öncelik
verilirken tuğla yapı geleneği de bütünüyle terkedilmemiş ve tuğla, taşın yanı sıra ikinci
derecede bir yapı malzemesi olarak işlevini sürdürmüştür (Görsel 5.22).

Görsel 5.22: İnce Minareli Medrese tuğla süslemeleri, Konya
Selçuklu Dönemi Anadolu Türk mimarisinden günümüze ulaşabilen anıt niteliğindeki
ürünlerin büyük kısmı, dinî mimari örneklerdir. Camiler bu dinî mimari örneklerin ilk
grubunda yer alır. Çağının yükseköğretim kurumları olan medreselerse ikinci grubu
oluşturur. Mezar anıtlarının Anadolu’da ilgi çekici bir gelişim süreci vardır. Kervansaraylar
ise en gelişmiş biçimiyle Anadolu’da Selçuklu Dönemi’nde ortaya çıkmış olan Orta Çağ’ın
önemli mimari örnekleridir. Selçuklu Dönemi Anadolu saray ve köşkleri son yıllardaki
kazılarla aydınlatılmış olup geniş alanlara yayılmış yapı toplulukları olarak öne çıkar.
Bunların özellikle çini süslemeleri şaşırtıcı detay zenginliği göstermesi bakımından dikkat
çekmektedir. Bu çinilerdeki figürlerle birlikte her tip yapıda rastlanan taş kabartma figür
detayları Selçuklu Çağı Anadolu Türk mimarisinin diğer bir ilgi çekici yönünü oluştur-
maktadır.

FARK EDİNİZ

Anadolu Selçuklu Dönemi in a faaliyetlerinin sayısal dökümü: 1308 yılına kadar yapılmı olan
1100 yapıdan günümüze %55’i ula abilmi tir. Saptanan yapılardan bazı yapı grupları;
115 cami, 122 mescit, 135 türbe, 167 medrese, 70 hamam,
48 saray ve 49 köprüdür.

A) Camiler
Anadolu camilerinde o dönemin teknik olanaklarıyla kalabalık cemaat için kapalı bir
ibadet mekânı inşa etmek önemli bir sorun olmuştur. Gerek tek başına gerekse bir külliye
içinde yer alan ve günümüze ulaşabilmiş Anadolu camilerinin en yaygın tipi; İslamiyet'in
ilk yıllarından beri denenen, örtü sistemi çok sayıda sütun-paye veya ayak üzerine oturan,
mekân bütünlüğünün sağlanamadığı yapılar veya bu tipin değişik yorumlara uğramış
örnekleridir. Anadolu Selçuklu cami mimarisinde farklı etki alanlarının izini taşıyan beş ana
cami plan tipi vardır. Bu beş tipe tam olarak girmeyen fakat onlardan esinlenen ara tipler de
mevcuttur.

104