Page 112 - TÜRK İSLAM SANATI TARİHİ 11

5. ÜNİTE
Türbeler
Batılılaşma ya da Son Dönem etkilerinin görüldüğü bir başka yapı türü türbelerdir.
Caddeye doğru uzanan pencere ve kapılarında ampir üslup etkilerinin görüldüğü
Sultan II. Mahmut Türbesi İstanbul Divanyolu’nda bulunmaktadır. 1840 yılında
Sultan II. Mahmut tarafından tamamen mermer kaplamalı olarak yaptırılmıştır. İç
kısmı oldukça ferah yapılmış sekiz köşeli türbede hazirenin (cami, türbe, tekke vb.
yerlerde çevresi parmaklıklarla çevrili mezarların bulunduğu alan) ortasında da bir
sebil (genellikle camilere bitişik özel bir biçimde yapılan, karşılık beklemeden hayır için
içme suyu dağıtılan taş yapı) bulunmaktadır. Türbenin iç kısmı; alçı kabartma, armalar,
çelenkler ve çiçek sepetleri ile süslenmiştir.
Saraylar ve Kasırlar

Osmanlıda Batı etkisi özellikle de ampir üslup etkisi yabancı mimarlar tarafından
yapılan saraylarda yoğun olarak görülmüştür. Sultan Abdülmecid tarafından 1853
yılında yaptırılan Dolmabahçe Sarayı bu etkilerin görüldüğü eserlerdendir (Görsel
5.44). Sarayın mimari Sarkis Balyan’dır. Sarayın dış cephe beden duvarları taştan, iç
cephe duvarları tuğladan yapılmıştır. Sarayın döşeme ve çatılarında ahşap malzeme
kullanılmıştır. 285 oda ve 44 salondan meydana gelen sarayın selamlık (mabeyin-i
hümayun-devlet işlerinin görüldüğü bölüm), muayede (taht salonu-bayramlaşma
ve yurt dışından gelen misafirler için tören düzenlenen bölüm) ve harem-i hümayun
(padişah ve ailesinin özel yaşamlarını devam ettirdikleri bölüm) ana bölümleridir.
Yapının cephelerindeki kesme taşlar üzerine zengin kabartmalı motifler işlenmiştir.
Sarayda mekânın önemine göre iç duvarlarda mermer, sıva, stüko ve su mermeri gibi
kıymetli malzeme; tavan ve duvar süslemelerinde yağlı boya, altın yaldızlı ve gölgeli
kalem işleri kullanılmıştır. Sarayın kapıları oldukça büyük ve süslü ; dört bölüm hâlinde
düzenlenen bahçeleri kara tarafından yüksek duvarlarla çevrilmiş biçimde yapılmıştır.
Dış görünüşü ile Batılı saraylara benzeyen eserde minderli oda, namaz odası, ders odası
gibi geleneksel Türk ve İslam yaşantısının etkilerini gösteren bölümler mevcuttur. Bazı
duvarlarda Hereke halılarının bulunduğu sarayda yıldız porselenleri, kristaller; yerli ve
Batılı ressamlar tarafından çizilen tablolar yer almaktadır. Mustafa Kemal Atatürk 1927-
1938 yılları arasında aralıklarla burada kalmış ve çalışmalarını buradan sürdürmüştür.
Sarayın bazı bölümleri günümüzde resim ve heykel müzesi olarak kullanılmaktadır.

Görsel 5.44: Dolmabahçe Sarayı, İstanbul

110