Page 114 - TÜRK İSLAM SANATI 11

5. ÜNİTE

Kayseri Döner Kümbet (1276); cephelerini bezeyen hayat ağacı, çift başlı kartal ve
arslan kabartmalarıyla Orta Asya Şaman geleneklerini yansıtmaktadır. Kümbet, köşeleri
pahlanmış kare bir kaide üzerine oturan on iki kenarlı bir gövdenin konik bir külahla örtül-
mesinden oluşmuştur (Görsel 5.35). Türbe sarımtrak kesme taşlarla kaplanmıştır. Yapının
kaide kısmı altında cenazenin bulunduğu mahzen vardır. Mescit vazifesi gören üst kısma iki
taraflı merdivenle çıkılır. Giriş kapısı mihraba karşıdır. Kapının sağ ve sol taraflarında
dikdörtgen biçiminde iki küçük pencere vardır. Döner Kümbet daha ziyade dış cephelerini
süsleyen tezyinatı ve kabartma figürleri ile dikkat çekmektedir.
Sivas Çifte Minareli Medresenin hemen karşısında bulunan şifahanede I. İzzeddin
Keykavus Türbesi bulunmaktadır (Görsel 5.36). Türbe 5.78x6.88 m ölçülerinde olup kareye
yakın bir dikdörtgen şeklindedir. Mihrabın bulunduğu kıble duvarında altlı üstlü açılmış dört
pencere yer almaktadır. Türbenin kuzey kenarı diğer duvarlardan farklılık göstermektedir.
Bu kenar önce taş örgü sivri kemerli bir açıklık şeklinde yapılmış ve sonra bu açıklık tuğla ile
kapatılmıştır. Şifahanenin damı üzerinde on kenarlı bir gövde hâlinde yükselen türbenin alt
kısımlarının güney duvarı, şifahanenin güney duvarı ile bir bütün teşkil etmektedir. Bu
cephedeki pencerelerden alttakiler yarım daire kemerli, üsttekiler ise sivri kemerlidir. Türbe-
de kesme taş ve tuğla birlikte kullanılmıştır. Alt gövdenin doğu, batı ve güney duvarları
kesme taşla kaplıdır. Ön cephe üçgenli kuşak, kubbe, kasnak ve külah tuğla örgülüdür.

Görsel 5.35: Döner Kümbet, Kayseri Görsel 5.36: İzzeddin Keykavus Türbesi, Sivas
Ç) Kervansaraylar
Anadolu Selçukluları zamanında da Anadolu’da birçok kervansaray yapılmıştır. Bunlar
Karahanlılar ve Büyük Selçukluların kervanlar ve yolcular için yollar üzerinde ribat inşa etme
geleneğinin Anadolu'da sürdürülüşünün somut örnekleridir. Han ve kervansaray adı altında
inşa edilmiş bu değerli yapılar Orta Çağ boyunca insana hizmetin zirvesine ulaşmış vakıf
kuruluşlarıdır. Kervansaraylar Pekin'den Karadeniz, Akdeniz ve İstanbul'a; oradan da İtalya,
İspanya ve Portekiz'e kadar doğu-batı ekseninde bir güvenlik ağı oluşturmuştur. Kervanların,
ticaret kolonilerinin, seyyahların, misyonerlerin ana güzergâhı olan İpek Yolu üzerinde yeme,
içme, yatma, dinlenme, hayvanlara bakım anlamında çeşitli hizmetler yürütmüştür.

FARK EDİNİZ

Anadolu Selçukluları; Roma ve Bizans döneminden kalan yollara ek olarak Konya,
Kayseri ve Sivas gibi büyük kent merkezleriyle kurulan ticaret yollarının yanı sıra;
Antalya, Alanya ve Sinop gibi liman kentlerini de ele geçirerek Akdeniz ve
Karadeniz’de uluslararası ticaret ağı kurmu tur. Bu yollar üzerindeki kervansarayların sıklığı
deve yürüyü üyle 9 saat yani yakla ık 40 km kadardır.

111