Page 111 - TÜRK İSLAM SANATI 11

Orta Çağ Anadolu Türk Sanatı

Anadolu'da erken örneklerde üstü kubbeyle örtülü kapalı avlu etrafında tek veya üç
eyvanın uygulandığı görülür. Bu plan tipinin benzerleri Suriye Eyyubi ve Zengi mimari-
sinde mevcuttur. Kapalı avlulu medreselere örnek olarak Afyon Boyalıköy Medresesi
(1210, bugün yıkık hâldedir), Isparta Atabey Ertokuş Medresesi (1224), Niksar Yağıbasan
Medresesi 1157-58, Çay Taş Medresesi (1278-79), Konya İnce Minareli Medrese (1260-1270)
ve Karatay Medresesini (1251) verebiliriz.
Konya Karatay Medresesi; kapalı avlulu, tek eyvanlı, tek katlı, dengeli ve simetrik bir
plana sahiptir (Görsel 5.29). Ortadaki büyük kubbenin ortasında bir aydınlık feneri vardır.
Avlunun kuzey ve güneyinde dikdörtgen planlı öğrenci odaları ile ana eyvanın güneyine
bitişik türbe yer alır. İran, Suriye, Anadolu sentezi olan Karatay Medresesinin cephesinde
iki renkli mermer işçiliği ve bezeme kompozisyonu muhteşemdir. Kubbe ve duvarları
kaplayan çini mozaikle zenginleştirilmiş süslemeler mimariyle tam bir denge içindedir ve
mekânın etkisini kuvvetlendirmiştir.

Aydınlık
feneri
2
3 3
1
3 3
3 3

5 4

1. Kubbeli kapalı avlu 2. Eyvan 3. Öğrenci odaları
4. Celalettin Karatay’ın türbesi 5. Giri holü

Görsel 5.29: Karatay Medresesi, Konya
Açık avlulu medreseler Anadolu’da daha yaygındır. Avlunun iki, üç ya da dört kenarında
revaklar yer alır. Medreseleri eyvan durumlarına göre değerlendirdiğimizde iki eyvanlı
örneklerde eyvanlardan birisi giriş, diğeri ana eyvandır. Dört eyvanlı örneklerde ise giriş ve
ana eyvanın yanı sıra, iki yan kanat üzerinde birer adet de yan eyvan bulunmaktadır. İki
eyvanlılara örnek olarak; Diyarbakır Zinciriye (12. yüzyıl sonu), Kayseri Hunat Hatun
(1237-38) (Görsel 5.30), Antalya Karatay (1251), Konya Sırçalı (1242-43) ve Tokat Gök
(1275) medreselerini sayabiliriz. Kayseri Seraceddin Medresesi (1238-39), Kayseri Avgunlu
Medrese (13. yüzyılın ilk yarısı) ve Ermenek Tol Medrese (1339) ise üç eyvanlı örneklerdir.
Dört eyvanlı medreseler daha anıtsal yapılardır. Erzurum Çifte Minareli (13. yüzyıl sonu),
Kayseri Sahibiye (1267-68), Sivas Buruciye (1271-72) (Görsel 5.31), Sivas Gök Medrese
(1271) ve Sivas Çifte Minareli Medrese (1271-72) dört eyvanlı medreselerdir.

Görsel 5.30: Huant Hatun Medresesi, Kayseri Görsel 5.31: Buruciye Medresesi, Sivas

108