Page 115 - TÜRK İSLAM SANATI TARİHİ 11

İSLAMİYET ÖNCESİ ORTA ASYA TÜRK SANATI

İki tarafında mihrap biçimli nişler bulunan cephelerin her köşesinde birer çeşme yer
almaktadır. Yapının kapısından girildiğinde ortada bulunan hazneye, dehliz kısmından
ise sebillere ulaşılmaktadır. Çeşmenin üst kısmı geniş saçaklı, kurşun kaplı ahşap çatı
ile örtülüdür. Çatının ortasında sekiz cepheli bir kasnak ve bu kasnağın üstünde dilimli
küçük kubbe bulunmaktadır. Eserde barok üslupta yapılmış renkli taş süslemelerin yanı
sıra altın yaldızlı kalem işleri ve çiniler dikkat çekmektedir. Çeşmenin etrafındaki firuze
renkli çini pano üzerinde sülüs kitabe yer almaktadır.

SIRA SİZDE

Osmanlı Dönemi şadırvan veya çeşmeleriyle ilgili araştırma yapınız. Araştırma so-
nuçlarını bir sunum hâline getiriniz ve sınıfta arkadaşlarınızla paylaşınız.

DERS İÇİ ÇALIŞMA
Aşağıda Türk kültüründe önemli yere sahip çeşmelerle
ilgili verilen soruları cevaplayınız.

1. Türk coğrafyasında farklı yer ve türde çeşme yapılması Türklerin hangi kültürel özel-
liğini göstermektedir?

2. Yaşadığınız çevrede çeşme ya da çeşme özelliği gösteren yapılar var mı? Varsa kul-
lanım amaçlarını ve mimari özelliklerini söyleyiniz.

3. Bulunduğunuz coğrafyadaki çeşme, çeşme özelliği gösteren yapılardaki sembol ve
motiflerin çizimlerini yapınız.

Kışlalar

Askerlerin toplu olarak barınması için yapılan büyük binalara kışla denir. Osmanlıdaki
önemli kışlalardan Selimiye Kışlası Sultan III. Selim tarafından 1800-1803 yıllarında
Üsküdar’da yaptırılmıştır (Görsel 5.50). Yapı kareye yakın dikdörtgen planda, üç katlı
olarak inşa edilmiş; yapının etrafı yüksek duvarlarla çevrilmiştir. Kışlanın köşe kısmında
bulunan yüksek kuleler esere abidevi bir özellik kazandırmıştır. Eserin dış duvarları
düzgün kesme taş, ara duvarlar moloz taş örgülü, döşeme kısımları ve çatısı ahşap
malzemeden yapılmıştır. Yapının süslemelerinde özellikle de kulelerde barok üslup
hâkimdir. Kışla günümüzde I. Ordu Komutanlığı olarak hizmet vermektedir.

Görsel 5.50: Selimiye Kışlası, İstanbul

113