Page 118 - TÜRK İSLAM SANATI 11

5. ÜNİTE

FARK EDİNİZ

Selçuklu sultanlarının genellikle hareket halinde olmaları ve vakitlerinin büyük
bir kısmını çadırda geçirmeleri onları, içinde fazla oturmadıkları anıtsal bir saray
tasarımından uzakla tırmı tır. Otağ, sarayın yerini almı tır ve önemini geç Osmanlı Devri’ne
kadar korumu tur. Saray da aslında çadır misali kö klerden olu an konaklama yeridir.

F) Darüşşifalar
Gevher Nesibe Darüşşifası; Selçuklu Sultanı I. Gıyaseddin Keyhüsrev tarafından kız
kardeşi Gevher Nesibe’nin vasiyeti üzerine yapılan tıp medresesi ve türbeden oluşan külliye
içindedir (Görsel 5.43). Darüşşifa ve medrese bitişik (iki ayrı kütle), türbe ise medresenin
içinde yer alır. Her iki yapıya da ortak olan güney cephelerinde ayrı taç kapı ile girilir.
Düzgün olmayan dikdörtgen planlı darüşşifa açık avluludur. Avlu dört yönden revaklı ve tek
katlı plan şemasına sahiptir. Darüşşifa ve medrese içten avlularının kuzeyindeki bir koridor
aracılığı ile birbirlerine bağlanmıştır. Darüşşifanın külliyede büyük boyutlu tutulması
darüşşifanın öncelendiğini göstermektedir.

Görsel 5.43: Gevher Nesibe Darü ifası, Kayseri

FARK EDİNİZ

Örnekler incelendiğinde darü ifası olan medreselerin dönemin sultanı veya yöneticisi
tarafından yaptırıldığı anla ılmaktadır. Selçuklu kervansaraylarında olduğu gibi halkın
gereksinim duyduğu, kullanıcısı çok ve çe itli olan hastane gibi kurumların in asını sultanların
üstlenmesi çok önemli bir saygınlık göstergesi olmu tur.
Dönemin büyük boyutlu medreseleri ise vezirler ve diğer devlet adamları
tarafından yaptırılmı tır.

Mengücekoğullarının Divriği kolunun başkentinde 1228 yılında Melike Turan Melek
tarafından yaptırılan darüşşifa ve eşi Ahmed Şah tarafından bir külliye hâlinde inşa ettirilen
cami; eyvanları, revakları, odaları ve asma katı ile çok bölümlü bir tasarımdır. Şifahane
doğu-batı doğrultusunda dikdörtgen plana sahiptir. Kesme taştan yapılan eser kapalı avlulu,
üç eyvanlı ve batı kanadı çift katlıdır. En belirgin örtü sistemi ana eyvanın yıldız tonozudur.

115