Page 102 - TÜRK İSLAM SANATI 11

5. ÜNİTE

A) Anadolu’nun Demografik Yapısı
Anadolu Selçuklu sanatının oluşmasında etkili olan unsurlardan en önemlisi Anadolu
coğrafyasının demografik yapısıdır. Orta Asya ve İran coğrafyasından Anadolu’ya yönelen
yerleşik, yarı yerleşik veya göçebe yaşam kökeninden gelen Türkmen toplulukları Anado-
lu’yu Hristiyan olan Bizanslılardan almışlardır. 11. yüzyıla kadar pek değişiklik göster-
meyen Kuzey ve Doğu Anadolu’da Rum ve Ermeni yerleşim alanları ve Orta Anadolu’da
Bizans şehirleri Türk göçlerinin ardından değişime uğramıştır. 12. yüzyılda Anadolu tama-
mıyla Türkmen boylarının hâkimiyetine geçmiştir. Bu dönemde Orta Çağ Anadolu Türk
kentleri; Orta Asya, İran, Mezopotamya, Suriye’den gelen Müslümanlar ve hepsinden fazla
Hristiyan yerli halktan oluşmuştur.
Bizans sanatında; başta İstanbul olmak üzere Anadolu’da İznik, Efes, Likya Bölgesi,
Antalya-Mersin arasındaki güney kıyıları, Antakya ve çevresi, Kapadokya, Konya, Karaman
başlıca mimari merkezler olmuştur (Görsel 5.16). Türkler, Bizans egemenliğinden
devralınan yerleşim kültürü mirası üzerinde tamamen Anadolu’ya özgü ve Türk yönü
egemen şehirler oluşturmuşlardır. Konya, Beyşehir, Sivas, Tokat, Akşehir, Kayseri, Niğde,
Amasya, Malatya, Antalya, Alanya, Sinop, Erzurum gibi şehirler eserlerle donatılmıştır.
Özellikle I. Alaaddin Keykubad Dönemi’nde Konya, Selçuklu sanatının ve kültürünün kalbi
olmuş ve bunu yüzyılın sonuna kadar sürdürmüştür.

Görsel 5.16: 12. yüzyıla ait Bizans Kilisesi, Demre, Antalya

FARK EDİNİZ

Selçukluların ba kenti Konya’da Felek-âbâd adı verilen Saltanat sarayı, geçmi i
Frig Dönemi’ne dek uzanan, Roma ve Bizans dönemlerinde ise Castron (kale) olarak kullanılan
kente hâkim bir tepe (höyük) üzerinde konumlandırılmı tır.

Selçuklular, Orta Asya ve İran Türk İslam coğrafyasından Anadolu’ya aktardıkları
maddi kültür değerleri ile Anadolu’da karşılaştıkları Bizans kültür motiflerini kimi zaman
birleştirerek kimi zaman da işlevsel ve mekânsal dönüşümler yoluyla Türk İslam kültürüne
uyarlayarak yeniden düzenlemişlerdir.

99