Page 105 - TÜRK İSLAM SANATI 11

Orta Çağ Anadolu Türk Sanatı

Anadolu Selçuklularının, Moğol hâkimiyetine girmelerinden sonraki dönemi; şehzade-
lerinin birbiri ile mücadeleleri, devlet adamları ve beylerin ihtirasları ve Moğolların kışkırt-
maları, suikastlar, Moğollara karşı isyanlar, mali güçlükler, iktisadi çöküntü ile dolu olarak
geçmiştir. İlginç olan husus bu problemli yıllarda sanatta bir gerileme görülmemesi, yeni
atılım ve denemelerle çok başarılı ürünler verilmesidir. Mimari faaliyetler, yollar üzerindeki
kervansaraylar yerine şehirlere yönelmiş olup birbiri ardına medreseler kurulmuştur.
Kurucular arasında artık sultanlar değil büyük vezirler vardır.
Anadolu'da Türklerle yepyeni bir senteze varılmıştır. Bu sentezde özellikle Orta Asya
Türk, İran, Irak ve Suriye Bölgesi İslam sanatı ögeleri Anadolu'da daha önce mevcut olan
yerli kültür mirası ile karışmış, bunun yanı sıra orijinal denemelerle büyük yenilikler
sunulmuştur. Kuzeydoğu ve Doğu Anadolu eserleri taş süslemesinde Azerbaycan ve
Kafkasya'nın eski kültürleriyle akrabalık, Güneydoğu Anadolu eserlerinde ise Suriye'nin
Eyyubi, Zengi eserleriyle benzerlik dikkati çekerken Orta ve Batı Anadolu'da daha Anado-
lulaşmış bir karakter görülmektedir. Mimaride ve süslemede karşılaşılan bu sentezin el
sanatlarında da kendini hissettirdiği görülmektedir.

5.2. ANADOLU SELÇUKLU SANATI

5.2.1. Anadolu Selçuklu Dönemi Mimarlık Eserleri

A ağıdaki metni okuyunuz, görselleri de inceleyerek soruyu cevaplayınız.
Etkinlik 5.3. Anadolu Selçuklu mimarisi cephe süslemelerini etkileyen unsurlar hak-
kında neler söyleyebilirsiniz?

...Anadolu Selçuklu cam, seramik, minyatür sanatı dalları ise bugüne çok az kalan
eserler nedeniyle yeterince bilinmemektedir. Erken İslam sanatında, Mısırdan İspanya'ya
kadar ve geni bir alanda izlenen ldi i sanatına ait örneklere Anadolu Selçuklu sanatında
rastlanmaz. Selçuk sanatının getirdiği a amalar Anadolu dı ında da akisler bulur. İlginç
olan, ta , gürlü kabartma, tuğla, çini, alçı i çiliğinden olu an Selçuklu mimari
süslemesinde, halı, ah ap, maden gibi el sanatı eserlerinde, Anadolu'nun daha önceki
yerel sanatı mirasının ağır basmamasıdır. Anadolu'da Türklerle yepyeni bir senteze
varılmı tır. Bu sentezde, özellikle Orta Asya Türk, İran, Irak ve Suriye bölgesi İslam sanatı
ögeleri, Anadolu'da daha önce mevcut olan yerli miras ile karı mı , bunun yanı sıra orijinal
denemelerle büyük yenilikler sunulmu tur...
Prof.Dr. Gönül Öney, Anadolu Selçuklu Mimari Süslemesi ve El Sanatları, s. 13

Kubadabad Sarayı çini örneği, İnce Minareli Medrese kapı Alay Han Kapısı’ndan bir ayrıntı,
Konya süslemeleri, Konya Aksaray-Kayseri

102