Page 207 - TÜRK İSLAM SANATI 11

Cumhuriyet Dönemi Sanatı

Atatürk’ün ardında Ukrayna asıllı Sovyet Generaller Mihail Frunze (Mihayl Fıronze) ve
Kliment Voroşilov'un (Kılement Voroşilov) heykeli bulunmaktadır. Kurtuluş Savaşı sırasın-
da Sovyetlerin o günlerde yaptığı yardımları unutmayan Atatürk, bir jest olarak bu iki
generalin heykelinin de anıtta yer almasını istemiştir. Anıtın yan yüzlerinde birer asker
heykeli, üstlerindeki madalyonlarda ise iki kadın portresi yer almaktadır. Kadın portrelerin-
den biri doğu cephesinde peçeli ve mutsuz, diğeri ise batı cephesinde peçesiz, gökyüzüne
bakan mutlu bir yüz ifadesine sahiptir.
İzmir Atatürk Anıtı (27 Temmuz 1932): Valilik ve belediyenin ortak kararı ile
yaptırılan anıt Cumhuriyet Meydanı’nda yer almaktadır. Anıt heykel, İzmir halkının Mustafa
Kemal Atatürk'e minnet ve şükranlarını görsel olarak ifade etmek isteğiyle Heykeltıraş
Pietro Canonica'ya sipariş edilmiştir. Heykelin taşıyacağı özellikler saptandıktan sonra
heykelin yapımı Roma'da gerçekleştirilmiştir. Heykel bronz malzemeden olup heykelin
kaidesi koyu kırmızı renkli Afyonkarahisar mermeriyle yapılmıştır. İki basamaklı bir kısım
üzerine oturan dikdörtgen prizma şeklindeki kaidenin üzerinde heykel yer almaktadır. Bu
anıtta Atatürk at üzerinde mareşal üniformasıyla betimlenmiştir (Görsel 7.27). Sol eliyle atın
dizginlerini tutmakta, sağ kolu yere paralel olarak ileri doğru uzanmış işaret parmağı ile
Akdeniz'i göstermektedir. Atatürk'ün bu duruşu “Ordular! İlk hedefiniz Akdeniz’dir. İleri!"
emrini verdiği anı simgelemektedir. Kaidenin sağ yan kısmında bulunan kabartma, ordunun
İzmir'e yürüyüşünü göstermektedir. Bu sahnede başkumandan, asırlık çınar ağacı altındaki
çeşmeden avuçlarıyla su içmekte ve dört asker bir topu iple dağın tepesine çıkarmaya çalış-
maktadır. Bu kabartmada ayrıca silah yüklü bir kağnı ve uzaktan İzmir Körfezi görünmekte-
dir. Ön yüzde Kurtuluş Savaşı'na katılan kahraman kadınlarımız ve askerlerimiz betimlen-
miştir. Ön düzlemde ayyıldızlı bayrağı taşıyan beli hançerli kahraman bir köylü kızı İzmir
yolunda ilerlerken görülmektedir. Kaidenin sol yanındaki kabartmada Türk ordusunun
İzmir'e girişinin halkta uyandırdığı sevinç betimlenmiştir. Kabartmanın ayrıntılarına
bakıldığında İzmir halkı ve askerlerin kavuşmasının yarattığı sevincin başarıyla verildiği
görülür. Tüfeğini havaya kaldırmış bir Türk askeri ve cepheden dönen oğluna sarılmış bir
ihtiyar, savaştan dönen babalarını kucaklamaya koşan çocuklar, asker oğluna kavuşmanın
sevinciyle kollarını havaya kaldırmış başıörtülü kadın bu ayrıntılardan bazılarıdır.

Görsel 7.27: İzmir Atatürk Anıtı
Heykel, 27 Temmuz 1932'de dönemin Başbakanı İsmet İnönü'nün katılımıyla açılmıştır.
İzmir Belediye Başkanı Bençet Uz Atatürk'e bir telgraf çekmiş, Atatürk ise Behçet Uz'un
mesajına şu telgraf ile yanıt vermiştir: “...Millî Mücadele ve heyecanımızın timsali olan güzel
İzmir'de heykelimin dikilmesi vesilesiyle muhterem İzmirlilerin hakkımda gösterdikleri
kadirşinaslıktan ve asilane duygulardan pek heyecanlıyım. Muhterem İzmirlilere teşekkür-
lerimin selam ve sevgilerimin ulaştırılmasını rica ederim...”

204