Page 41 - TÜRK İSLAM SANATI 11

İslam Sanatının Başlangıç Evresi

Endülüs Emevileri bayındırlıkta büyük ilerleme kaydetmiştir. Avrupa’daki şehirlerin çoğu
kulübelerden oluşurken Kurtuba; kanalizasyona, sokaklarında ışıklandırma sistemine ve
kamu hizmetlerinin verildiği binalara sahipti. Dönemin en görkemli eserlerinden biri olan
Kurtuba Ulu Camii 785-786 yılları arasında Halife I. Abdurrahman zamanında yapılmıştır.
Cami, daha sonra yapılan eklemelerle dikey dikdörtgen planlı bir yapı hâlini almıştır. Cami,
mihrap duvarına dikey olarak uzanan dokuz sahın ile revaklı bir avluya sahiptir. Yapının
kırmızı tuğla ve beyaz renkli taşlardan örülmüş at nalı şeklindeki yuvarlak kemerleri
atlamalı olarak yapılmıştır. Çift katlı ve kırmızı renkli olarak yapılan kemerler insanda
farklı bir renk ve biçim etkileri göstermektedir. Eserin dikkat çekici yönlerinden birisi de
mihrap önü kubbelerinde bulunan kaburga sistemidir. Bu sistem 12. yüzyılda ortaya çıkan
Gotik mimarideki kaburgalı tonozların da öncüsüdür.
Kurtuba Ulu Camii minaresi bir kuleyi andırmakta ve bu özelliği ile minare Kuzey
Afrika mimari etkilerini göstermektedir. Endülüs Emevi Devleti’nin yıkılmasından sonra
bölgeyi ele geçiren İspanyollar camide büyük değişiklikler yapmıştır. Avluda bulunan
revakların bir kısmı kaldırılmış, harim (namaz kılınan orta bölüm) kısmı ana kilise binası
olarak düzenlenmiş yan kısımlarda ise çok sayıda şapel yapılmıştır. Minare ise çan kulesi
hâline getirilmiştir (Görsel 2.13).

Görsel 2.13: Kurtuba Ulu Camii, İspanya
İspanya’daki İslam eserlerinin güzide örneklerinden biri olan El-Hamra Sarayı’nın
temeli 1232 yılında atılmıştır. Saray, yapımında kullanılan kırmızı tuğlalardan dolayı İslam
dünyasında “Kırmızı Saray” anlamına gelen “El-Hamra” adını almış, Batı dünyasında ise
“Rosa” adıyla tanınmıştır. Saray, aynı aileden gelen çeşitli hükümdarlar tarafından yapılan
ilavelerle genişletilmiştir. Yazlık saray; resmî tören ve elçi salonu, kız kardeş salonu, harem,
bahçeler, birbiriyle bağlantılı köşkler, çok sayıda oda ve hamamdan oluşmaktadır. Sarayın
süslemelerinde yoğun olarak mermer, alçı ve çini kullanılmıştır. Alçı kaplamalarında
arabesk, geometrik ve bitkisel süslemeler görülmektedir (Görsel 2.14, 2.15, 2.16).

Görsel 2.14, 2.15, 2.16: Süslemelerde “La Galibe İllallah” yazısı çok çe itli olarak kullanılmı tır,
El-Hamra Sarayı, İspanya

38