Page 21 - ÜÇ BOYUTLU SANAT ATÖLYE 11

1. Ünite

Görsel 1.11'de yer alan kompozisyon elemanlarının nasıl kullanıldığını söyleyiniz.

Görsel 1.11: Musa, Michelangelo (Mikelanjelo), 1513-1516, San Pietro (Sen Piyetro) Kilisesi, İtalya
Üç Boyutlu Sanatta Kompozisyon İlkeleri

Uygunluk: İki ya da üç boyutlu cisimler arasında ortak veya yaklaşık benzerliklerin bulunmasına denir.
Benzerlik: Şekil, renk, doku vb. pek çok özellik bakımından birbirine benzer maddeler birlikte gruplanarak algı-
lanma eğilimindedir. Benzerlik faktörü görsel uyarıcıların algılanmasında olduğu kadar işitsel uyarıcıların algılan-
masında da önem taşır.
Egemenlik: Kompozisyonda kullanılan ögelerden birinin ya da bir grubun diğer ögelere göre ölçü, değer, renk ve
doku bakımından üstünlük sağlamasıdır. Her türlü egemenlik zıtlık ile sağlanır.
Yön: Nesneler ve çizimler konumlarıyla birtakım yönler gösterir. Kompozisyon hazırlarken yönleri değiştirmek
kompozisyona dinamizm ve hareket kazandırır.
Oran-orantı: Boyut ile şekil arasındaki ilişkidir. İyi bir orantı için elemanların boyut ve şekillerinin iyi değerlendi-
rilmesi gerekir.
Çoklukta birlik: İyi bir tasarım bütünlük ve farklılık dengesiyle oluşturulur. Karşıtlıkların dengesi kompozisyonda
uyumu sağlayarak çekiciliği arttırır.
Hareket: Hareket genellikle yöne bağlı olarak oluşur. Kompozisyonu oluşturan elemanlar karşıtlık düzeni içinde
farklı hareket etkisi yaratabilir.
Ritim: Bir sanat yapıtında yinelenen devinimler düzenidir. Bu devinimi doğal veya plastik unsurlar oluşturur. Zıt-
lık, yön, ışık değişimleri tasarımın vermek istediği mesajın kolaylıkla anlaşılmasını sağlar.
Zıtlık: Doğada her şey karşıtlıklar dengesi içinde var olur. Aksi hâlde hareket, süreç ve varlıktan söz edebilmek
mümkün değildir. Ölçü, aralık, renk, biçim, üslup zıtlıkları bütünlük ve dinamizm yaratır.
Bütünlük: Renk, çizgi, biçimsel anlatım tarzlarının eserde denge, uyum ve birlik sağlaması bütünlüğü oluşturur.
Kusursuz bir sanat eserinde bütün elemanlar birbirine bağlıdır. Bütün canlıların biyolojik yapısı ve işleyişi, bütün-
lüğe örnek olarak gösterilebilir.
Koram: Kademe kademe değişimlerle oluşan süreci kapsar.
Tekrar, dönüşümlü tekrar: Düzende bütünlük sağlamak amacıyla bir ögenin ya da ögenin değişen hâlinin birden
fazla kez kullanılmasıdır.
Armoni ve zıtlık: Nesneler arasındaki ortak ve benzer yönlerin bulunması armoniyi oluşturur. Zıtlık ise karşıt den-
geler kurgulanması ile oluşan uyumu temsil eder.
Denge: Kompozisyonda plastik ögelerin orantılı dağılımı ile oluşur. Diğer kompozisyon kavram ve ilkelerinin bü-
tünlük yönünden uyumunu sağlayan ana ilkelerdendir.

18
18