Page 28 - ÜÇ BOYUTLU SANAT ATÖLYE 11

ÜÇ BOYUTLU SANATA GİRİŞ

Primitif dönemlere ait heykel örnekleri incelendiğinde yerleşik hayat öncesi
dönemlerde yaşayan halkların siteleşmeye varana kadar anıtsal eserler çalış-
madıkları ancak kentleşme ve devletleşme söz konusu olmaya başladıktan
sonra daha büyük ölçekli çalışmalar ortaya çıkardıkları görülür.
Arkaik Dönem (MÖ 800-500) büyük ölçekli anıtsal nitelikteki heykel uy-
gulamalarının ortaya çıktığı dönemdir. Normal insan boyundaki figürlerde
bazen bir bacak öne doğru yaylanmış gibi dursa da genel olarak yüz ve
vücut öne bakan, hareketsiz yani frontal bir duruş hâkimdir. Boncuk dizisi
saçlar, iri gözler, ideal ölçüler ve yüzde yapay bir tebessüm tipik özellik-
leridir (Görsel 1.26). Heykeller genellikle bir kaide üzerine yerleştirilerek
tapınak girişlerine dizilmiş veya anıt mezarlara dikilmişlerdir.
Klasik Dönem (MÖ 500-323) eserlerine gelindiğinde ise heykellerde
Arkaik Dönem'deki hareketsiz duruş yerine, hareketli ve asimetrik
pozisyonlar işlenmiştir. Yüzü ve vücudu farklı yönlere bakan, eği-
lip bükülen figürler ortaya çıkmıştır. Yüz ifadeleri ciddidir. Baş
ve vücut oranı bu dönemde 1/6 veya 1/7 olarak sabitlenmiş
ve sanatçılar bu dönemde eserlerine imza atmaya başlamış-
lardır. Myron (Mayrın), Phidas (Pidas), Praxiteles (Praksite-
les), Leohares (Loharis) ve Briyaksis (Biriyaksis) bu dönemin
önemli sanatçıları arasında sayılabilir (Görsel 1.27, 1.28). Görsel 1.26: Kouros Of Tenea (Kons Of Teniya)MÖ 560-550,
Helenistik Dönem (MÖ 323-30) çalışmalarında artık ha- Münih, Almanya
reketli heykellere realistik heyecan da eklenmeye başlanmış,
duyguların dışa yansıtıldığı yüz ifadeleri söz konusu olmuştur.
Tekli figür yerine çoğunlukla grup heykelleri kullanılan bu dö-
nemin Bergama ve Rodos adı altında iki büyük ekolü vardır.
Bergama Ekolü'nün en bilinen örnekleri Apollo Başı, Bergama
Zeus Tapınagı kabartmaları ve İskender Lahiti'dir. Rodos Eko-
lü'nde ise Laocoon (Leyakon) ve Oğulları ile Nemrut Dağı hey-
kelleri önemli örneklerden sayılabilir (Görsel 1.29).

Görsel 1.27: Disk Atan Atlet, Myron (Miron), MÖ 5. yy.,
İngiltere Müzesi

Görsel 1.28: Athena, Myron, MÖ 5. yy., Frankfurt, Almanya Görsel 1.29: Nemrut Dağı heykelleri, MÖ 62, Kâhta, Adıyaman

25
25