Page 27 - ÜÇ BOYUTLU SANAT ATÖLYE 11

ÜÇ BOYUTLU SANATA GİRİŞ
Kompozisyon İlkeleri
Uygunluk: Nesneler arasında fiziksel, işlevsel açıdan; biçim, üslup bakımından ortak, benzer veya yakın yönlerin
olmasıdır.
Benzerlik: Nesnelerin renk, doku, ölçü, yön ve şekil gibi birçok özelliğinin benzer olma durumudur.
Egemenlik: Bir tasarımda ölçü, değer, doku, renk, biçim gibi tasarım ögelerinden bazılarının daha baskın ve
güçlü olmasıdır.
Yön: Nesnelerin gerek kendi konumlarının gerekse üzerindeki nokta, çizgi, dokunun değişik alanlara yönelerek
hareket ortaya çıkarmasıdır.
Oran-orantı: Oran; ölçüler arasında bulunan ilişkiyi temsil eder, bu ilişki bir parçanın diğer parçalarla ve bütünle
olan ilişkisidir. Orantı, iki veya daha fazla oranın karşılaştırılmasıdır.
Çoklukta birlik: Her sanat yapıtında bir düzen vardır ve bu düzendeki zıtlıkların uyumu, çoklukta birlik oluşturur.
Hareket: Kompozisyonu oluşturan ögelerin yöne bağlı olarak oluşturduğu zıtlık etkisidir.
Ritim: Bir kompozisyonda farklı ögelerin benzerlik ya da zıtlıklarının belli bir düzende sırayla ve belli aralıklarla
birbirini izlemesidir.
Zıtlık: Biçim, renk, doku, değer, ölçü, yön, aralık unsurlarından birinin veya birkaçının birbirine karşıt olma, bir-
birinden farklı olma veya birbiriyle örtüşmemesi durumudur.
Bütünlük: Bir tasarımda tüm ögelerin uyum içinde birbirine bağlı olmasıdır.
Koram: Biçim, yön, ölçü, aralık, doku, renk gibi unsurların kademeli olarak birinden diğerine doğru geçişini
sağlayan düzendir.
Tekrar, dönüşümlü tekrar: Düzende bütünlük sağlamak amacıyla bir ögenin ya da ögenin değişen hâlinin
birden fazla kullanılmasıdır.
Armoni: İki ya da üç boyutlu cisimler arasında ortak ve benzer yönlerin bulunması, renklerin ve şekillerin uyumu
armoniyi oluşturur.
Denge: Bir düzenlemede renk, doku, yön, aralık, ölçü, şekil, zıtlık arasındaki birliğin sağlanmasıdır. Simetrik veya
asimetrik olarak uygulanabilir (Görsel 1.31).

Görsel 1.31: Kadın Hakları Öncüleri Anıtı, 2020, ?, Centralpark (Sentrılpark), New York, ABD

25