Page 56 - MÜZİK KÜLTÜRÜ |

Askerî Müzik: Müzik insanlar için sadece bir eğ-
lence aracı olmamış, aynı zamanda hüzün ve coşku
gibi duyguların aktarılmasında önemli bir rol oyna-
mıştır. Dünyanın en eski askerî müzik geleneğine sa-
hip toplumlarının başında Türkler gelmektedir. Özel-
likle savaş meydanlarında çalınması için hazırlanmış
repertuvarlarıyla mehter takımları dünyanın ilk ve en
etkili askerî bandolarındandır (Görsel 4. 4). 1826 yılın-
da II. Mahmut tarafından kaldırılıncaya kadar mehter
takımları Osmanlı ordusunun vazgeçilmez bir parça-
sıydı. II. Mahmut tarafından tamamen kapatılarak mı-
zıka bando takımlarına dönüştürülmüştür (Görsel 4.
5). Askerî müzik, Türkler ve çeşitli Doğu kültürlerinde
iktidarı ve egemenliği temsil etmektedir. Hunlardan Görsel 4.4: Mehter, Levni
başlayarak Osmanlılara kadar pek çok Türk devletinde
bu köklü geleneğe sadakatle bağlı kalınmıştır. Sancak,
tuğ ve davul, Türk siyasal kültüründe devletleşmenin,
egemenlik, bağımsızlık ve iktidar sahibi olmanın gös-
tergesi sayılmıştır. Bu takımlarda müzikal boyuta gön-
derme yapan davul, kendisine katılan zurna, kös, boru,
nakkare ve zillerle oluşan yapı, bir müzik türünün var-
lığına işaret etmektedir. Bu çerçevede bugün adına
mehter denilen ve askerî bir müzik topluluğu olarak
benimsenen yapı, askerî varlığının yanı sıra siyasal bir
kimliğe de atıfta bulunmaktadır.

4.2. İRAN VE ARAP MÜZİKLERİ Görsel 4.5: Türk Silahlı Kuvvetleri Armoni Mızıkası

İran Müziği: İran (Pers) müziği ile ilgili ilk önemli belgenin Sa-
sani Hanedanlığı (MS 224-651) zamanına ait olduğu söylenmektedir.
İranlılar, müzisyenlerinin imparatorluk sarayında kritik makamlarda
bulunduğu yüksek bir müzik kültürüne sahiptir. İran klasik müziği,
şehir ve saray müziği anlayışlarından doğarak gelişmiştir. Abbasile-
rin, halifeliğin merkezini Şam’dan Bağdat’a taşımaları sonucunda
İran ve Arap kültürleri arasında ciddi alışverişler olmaya başlamıştır.
Araplar, İran kültürüne büyük önem vermişlerdir. Bu sayede birçok
İranlı sanatçı Arap dünyasında söz sahibi olabilmiştir. Bunlara en iyi
örneklerden biri olarak Fârâbî (ö.950) gösterilebilir. Fârâbî, müzik bi- Görsel 4.6: Fârâbi (Temsili)
limciler arasında en tanınanı olmuştur (Görsel 4.6). Filozofun Kitabü’l
Mûsîka’l Kebîr (Büyük Müzik Kitabı) adlı eseri müzik çalgıları, perde
farklılıkları, makamlar, gamlar ve ritmik döngüler ile ilgili görüşler
içermektedir. Fârâbî'nin yolundan giden başka bir büyük isim ise İbn
Sînâ (ö.1038), Kitâb-ül Şifâ adlı eserini müzik bilimine adamıştır (Gör-
sel 4.7). Safiyüddin Urmevi, Kitâb’ül Edvâr ve Risâle el-Şerefiyye adlı
eserlerinde müzikal pratiği açıklamaya çalışmıştır. Kutbeddin Şirâzi
(ö.1311), İran ansiklopedisinde kendi zamanının müzikal uygulama-
larını yansıtmıştır.
Görsel 4.7: İbn Sînâ (Temsili)

55