Page 58 - MÜZİK KÜLTÜRÜ

TÜRK MÜZİK KÜLTÜRÜ

Hayvanları ve gök gürlemesi gibi tabiat ses-
lerini taklit eden insanoğlu, günümüzde bilgisayar ve
dijital teknoloji ile müzik dünyasında harikalar yara-
tabilmektedir. Taklit esasına dayanan ilkel inanç sis-
temlerinin hemen hemen hepsinde Türklerin Şaman-
lık inanç ve uygulamalarındaki gibi büyü, şifa verme,
trans hâline geçerek üst düzey varlıklarla (ataların
ruhlarıyla) temas kurma, onlardan yardım alma gibi
unsurlar yer almaktaydı. Bütün bu inanç pratiklerin-
de müzik etkili bir biçimde kullanılmaktaydı (Görsel
4.11).
Hunlar ve Göktürklerde kam, şaman, ozan,
baksı gibi adlarla anılan ve hürmet gösterilen kişiler
vardı. Bu kişiler müziği kullanarak şifa dağıtır, gele-
cekten haber verir ve kötü ruhları kovarlardı.
Uygurlar önceleri Hunlar ve Göktürkler gibi
Gök Tanrı inancını benimsemiş zamanla coğrafi açı-
dan Çin’e yakınlıkları nedeniyle Budizm’i benimse-
mişlerdir. Uygurların dinî müziklerinde de Budizm’in
etkisi görülmekte ancak kamlık inanışının izlerine de
rastlanmaktadır.
Görsel 4.11: Şaman davuluyla şifa verme
Bir Altay şamanının ölen yaşlı kadının ruhunu
uzaklaştırmak için geceleyin semavi dönüşler yaptığı
kayıtlarda mevcuttur. Bu semavi dönüşler yıldızların ve
gezegenlerin dönüşlerinin taklit edilmesiydi. Bu esnada
mutlaka davul ya da tef kullanılmaktaydı. Ritim çalgı-
ları olan davul ve tef, şamanlarda ruhun göklere yük-
selişi sırasında kötü ruhları kovmak, iyi ruhlarla temas
kurmak ve karşılaşılan kuşları ve tabiat seslerini taklit
etmek için kullanılmaktaydı (Görsel 4.12).
Orta Asya din adamlarında durum böyleyken
diğer toplumların ilkel dönemlerindeki inanç sistemle-
ri de benzerlikler gösterir. Kızılderililer aynı inançlarla
dinî törenlerinde müziği kullanarak isteklerini dile ge-
tiriyorlardı. Hindular dinî törenlere çağırılacak kişileri
pan flüt ile davet ediyorlardı.
İnsanla varolagelen iki unsur, müzik ve inançtır.
İnsan tabiatı gereği inançlarıyla yaşamıştır. İnsanlık ta-
rihinin en önemli yerleşim yerlerinden birisi olan onlar-
ca medeniyeti içerisinde barındıran Anadolu, inançların
Görsel 4.12: Kötü ruhları kovma da müzesi durumundadır.
ayini
4.1.3. Eski Türk Topluluklarının Müzik Kültürü
Medeniyet tarihinde Türklerin varlıklarını göstermeleri, Hunların henüz kurulmadığı

dönemlere uzanır. Altayların ise Hunlardan daha önce yaşadığı düşünülerek Türklerin kültür
tarihlerinin başlamasına vesile olmuş ilk medeniyet olduğu kabul edilmektedir. Altaylar;
Kazakistan, Türkistan, Güney Rusya, Volga ve Ural bölgelerinde bulunan kültürlerin etkisiyle
oluşan bir uygarlıktır. Altay kültürü üzerinde Güney Sibirya kültürünün büyük tesiri olduğu
araştırmalar sonucunda ortaya çıkmıştır.
Altaylar geniş bir kültüre sahiptir. Saldırgan topluluklarla sürekli savaş hâlinde ol-
maları ve göç etmeleri bunun en önemli sebepleridir.

56