Page 16 - ÇALGI TOPLULUKLARI (BATI MÜZİĞİ) 12

18. yüzyılın ilk yarısında bile orkestra,
bugünün orkestrası gibi kesin olarak biçim-
lenmemiştir. Handel (Hendel), bugünkü or-
kestrada kullanılan çalgıları (klarnet dışında)
kullanmıştır. Çalgı yapımı o dönemde ileri
düzeyde olmadığı için ve bu çalgıların ses
yükseklikleri günümüze göre daha düşük
1.1. BAROK DÖNEM ESERLERİ olduğu için Handel’in orkestrasında genel-
likle obua ve fagot kullanılmıştır. Bu yüzden
de daha güçlü ses elde edebilmek için kimi
yerde daha çok sayıda çalgıya gerek duyul-
HAZIRLIK SORULARI muştur. Trombon ve arp çoğunlukla operada
kullanılırken doğrudan doğruya çalgı müziği
1. Tarihsel süreçteki müzik dönemlerinin isimlerinden bil- yapıtlarında kullanılmamıştır.
diklerinizi söyleyiniz. İtalyan operasının ilk bestecilerinin
2. Solo performanslarınızda çaldığınız eserlerin dönem sesle çalgı eşliği için oluşturdukları or-
isimlerini söyleyiniz. kestra; lavta, lir, klavsen, viyoller,
3. Barok Dönem’e hâkim olan müzik formları hakkındaki flajole (bugünkü flütün ilkel biçi-
bilgilerinizi arkadaşlarınızla paylaşınız. mi) gibi çalgılarla kurulmuştur. Bu
4. Barok Dönem’in genel özelliklerini inceleyiniz. Döne- orkestranın daha sonra Mannheim
me hâkim olan müzik formları hakkındaki bilgilerinizi (Manhaym) bestecilerinin ve Haydn’ın
arkadaşlarınızla paylaşınız. (Haydın) geliştireceği orkestranın kökeni
olduğu söylenebilir.
Bu dönemde müziğin dışında yer alan
önemli sanatçılar şunlardır:
• Edebiyat alanında: İngiltere’de Don-
ne (Dan) ve Milton (Miltın), İspanya’da
Cervantes (Servantes), Lope de Vega
(Lop dö Vega), Fransa’da Corneille
(Korney), Racinne (Rasin) ve Moliere
(Molyer).
• Resim alanında: Hollanda’da Rubens
(Rubens), Rembrant (Rembırant) (Gör-
sel 1.1), İspanya’da Velasques (Velas-
ki), Murillo (Murillo), İtalya’da Mimar Bo-
BAROK DÖNEM romini (Boromini) ve Heykeltraş Bernini
(Bernini).
• Felsefe alanında: Bacon (Beykın), Görsel 1.1: Rembrant’a ait Barok Dönem eseri
Müzik tarihinde “barok” kelimesi 1600-1750 yılları arasındaki dönemi ifade eder. Barok teriminin Porte- Descartes (Dekart), Spinoza (Sipinoza).
kizcede “biçimsel inciler” anlamında kullanılan “barocco” kelimesinden türediği düşünülmektedir. Coşkun, • Bilimsel alanda: Galileo (Galileo), Kep-
şatafatlı, gösterişli ve süslü anlatımlı, felsefenin ve bilimin esas olduğu görkemli bir dönemdir. Bu dönemde ler (Kepler) ve Newton (Nivtın).
süsleme işçiliğine ve sanatta ustalığa önem verilmiştir. Barok Dönem’de müzikte standartlaş-
Barok müzik; sık sık ton değiştirmesi, uyumsuz ve karmaşık armonik yapısı, yapay melodileri ile den- maya doğru gidilmiştir. Müzik yazıları (terimler, nota isimleri, notaların harflerle simgelenmesi vb.) evren-
gesi zor kurulan, hareketi sınırlı bir müziktir. Coşku, karşıtlık ve aynı zamanda serbestlik içeren bir müzikal selleşmeye ve Avrupa’nın pek çok yerinde kullanılan ortak bir müzik dili oluşmaya başlamıştır. Ayrıca Barok
anlatıma sahiptir. Müzikteki süslemeler, dönemin şatafatlı mimarisinin benzeridir. Kilise modlarının (dizile- Dönem’de asil sınıf, müziğe daha yakın ilgi duymaya başlayınca kilise müziğine göre din dışı müzik ön
rinin) yerini majör ve minör tonlar almış, yapıtlar tonalite isimleri ile adlandırılmıştır. Armonide modülasyon plana çıkmıştır.
ilk kez kullanılmıştır. Bas seslerin sürekli kullanılması önem kazanmıştır. Ses gürlüğündeki işaretler ilk kez Barok Dönem’de modülasyon da (geçici olarak ton değiştirme) önemli bir yere sahiptir. Ancak mo-
kullanılmış, ses gürlüğünün sınırları pianodan (p) forteye (f) kadar genişlemiştir. Barok Dönem müziği duy- dülasyon, temel tonik notanın üstünlüğünden ödün vermemek koşuluyla kabul edilmiştir. Bu dönemde
gusal içeriğin tekdüze işlenmesi sebebiyle kontrollü, ölçülü bir müziktir. çalgı müziği de büyük gelişme göstermiştir. Dönemin ilk zamanlarında sözlerin etkisini belirten melodilerin
Orkestra, Barok Dönem’de ilk kez operaya eşlik etmek için kullanılmıştır. Monteverdi (Monteverdi), yay- yaygınlaşması, armoni eşlikli, tek ezgili eserlerin yazılmasını sağlamıştır ve insan sesine dayalı çok sesli
lı çalgıların farklı ses etkilerini aramış; keman, viyola, viyolonsel ve kontrbası gruplar hâlinde düzenlemiş; müziğe karşıt olarak tek ezgili ve eşlikli çalgı müziği ortaya çıkmıştır. Çalgılar bir yandan çok sesli müziğin
bunun için de hazırlayıcı çalışmalar yapmıştır. Monteverdi, opera orkestralarında yaylı çalgıları kullanan ilk gelişmesini sağlarken melodiyi çalan çok sesli eşliğe, oradan da solo veya sadece çalgılardan oluşan
bestecidir. topluluklara kadar gelişimlerini sürdürmüşlerdir. Böylece çalgı müziği başlı başına bir önem kazanmıştır.

14 15