Page 122 - TÜRK MÜZİĞİ TARİHİ 12

3. ÜNİTE

1. ETKİNLİK

• Sınıfınızda gruplara ayrılarak almakta olduğunuz müzik eğitimi ile Enderunda uygulanan müzik eğiti-
minin benzerlik ve farklılıklarını belirleyiniz.
• Belirlediğiniz benzerlik ve farklılıkları dijital ortamda bir tablo hazırlayarak grununuzla birlikte sunuma
dönüştürünüz.
• Sunumunuzu grubunuzla birlite sınıfınızdaki diğer arkadaşlarınızla paylaşınız.

3.2.2. Mehterhanenin Türk Müziğine Etkileri
Mehterhaneler, Türk müziğinin gelişmesi ve muhafaza edilmesine önemli katkılar sağlamıştır. Mehter toplu-
lukları önceleri “mehter havaları” seslendirmiştir. Mehter havaları, nevbet vurma nedenine göre savaş, tören veya
oyun (spor) için bestelenmiştir. Daha sonra mehterhanenin repertuvarına sanat müziği ve halk müziği eserleri
de girmiştir. Türk müziğinin hemen her türünde eseri icra eden mehter, geleneksel Türk müziğinin bir yansıması
olmuştur.
Savaş zamanları askerî işlevleri ön plana çıkan mehter, barış dönemlerinde kent yaşamına dâhil olmuştur.
Osmanlı Dönemi’nde müzik, halk üzerindeki birlik, beraberlik ve dayanışma isteğini artırarak ortak isteklere yön-
lendiren bir unsur olarak görülmüştür. Kent ve kasabalardaki meydanlar halkın ortak malı kabul edilmiş, toplum-
sal etkinlikler, kutlama ve şenlikler bu meydanlarda gerçekleştirilmiştir. Mehter toplulukları bayramlarda, şenlik
günlerinde, özel ve resmî kutlamalarda nevbet vurmuşlardır (Görsel 3.13). Ayrıca mehter, spor müsabakaları es-
nasında sporcuların ve halkın verilen mücadeleye odaklanmalarını sağlamak amacıyla bu tür etkinliklerde de
yer almıştır. Halka açık bu etkinliklerde gerçekleştirilen müzik icrası, Türk müziği konusunda halkın ortak müzik
beğenisinin oluşmasını sağlamıştır.
Mehterhaneler, Türk müziği eğitiminde önemli
bir yere sahiptir. Osmanlıda mehter topluluklarının
eğitimine çok önem verilmiştir. Mehterhanede sa-
raydaki Enderunlu müzik hocalarının yanı sıra, saray
dışından alanında uzman hocalar da görevlendiril-
miştir. Mehter takımının eğitiminden sorumlu olan
kişiye mehteranbaşı denilmiştir. Mehteranbaşı, öğ-
rencilere uygulanan eğitimden, repertuar seçimine
kadar hemen her konuda karar vermiş, bir çeşit or-
kestra şefliği görevini üstlenmiştir.
Mehterhanelerde; meşkhane, koğuş, yemek-
hane gibi kışlalar (salonlar) vardır. Mehter müziği
icracıları, görevliler ve öğrenciler bu kışlalarda ba-
rınmışlardır. Müzik eğitimi ise mehterhanedeki meş-
khanede ve Enderun meşkhanesinde verilmiştir.
Mehterhanedeki başlıca bölükler; zurna, boru,
nakkare, zil, davul, kös ve öğrenci bölüğüdür. Her
bölüğün eğitiminden o bölüğün başında bulunan
asker sorumlu olmuştur. Bu hiyerarşiden, mehterde
de tıpkı Enderundaki gibi branş eğitiminin ön plan-
da tutulduğu anlaşılmaktadır.
Mehterhanede eğitilmek için istekli olan dev-
şirme askerlerden müzik yeteneği olanlar seçilmiş
ve öğrenci bölüğüne gönderilmiştir. Öğrencilerin
müzik eğitimine öncelikli olarak usul eğitimi ile baş-
lanmıştır. Bu eğitim esnasında mehter düdüğü ile
ritim ve senkron çalışmaları yaptırılmıştır. Öğretilen
başlıca usuller; çember, çeng-i harbi (ceng-i harbi),
semai, hafif sofyan, devrihindi ve sakildir. Usul eği- Görsel 3.13: Şenlik yerine gider geçit alayı

TÜRK MÜZİĞİ EĞİTİM KURUMLARI 121