Page 230 - TİYATRO TARİHİ 9
P. 230
Kentlerde yaşayan toplulukların kültürel üretimleri neticesinde halk tiyatrosu geleneği oluşmuştur. Bu gelenek
içerisinde meddah, orta oyunu ve Karagöz olmak üzere üç farklı halk tiyatrosu formu ortaya çıkmıştır.
13.1.2.1. Köy Seyirlik Oyunları
Köy seyirlik oyunları, Anadolu köylüsünün yılın belirli dönemlerinde kendi aralarında oynadıkları eğlencelik
oyunlardan oluşmaktadır (Görsel 13.5). Bu oyunlar; Anadolu köylüsünün doğum, düğün, bayram gibi yaşamının
çeşitli aşamalarından geçişinde eğlenmek, sosyalleşmek ya da güzel vakit geçirmek için oynanmaktadır.
Oyunların çoğunun dramatik nitelikleri olduğu ve eski ritüel kalıntılarının bir uzantısı olarak köy yaşamına
yansıdığı kabul edilmektedir. Köy seyirlik oyunlarında ritüellere dayanan bolluk ve bereket törenlerine sıklıkla
rastlanır.
Kılık değiştirme, yüzünü boyama, maske ve çeşitli donatımların kullanılması, sözlü oyunlarda söyleşmeye
başvurulması bu oyunların klasik özellikleridir. Oyunlar bazen iki grup arasında karşılıklı atışma şeklinde bazen
de düğün, yılbaşı gibi günlerde kutlama niteliğinde oynanmaktadır. Oyunlar her bölgede farklı özellik göster-
mektedir.
Görsel 13.5: Köy seyirlik oyunu
Köy seyirlik oyunlarının diğer özellikleri ise şunlardır:
Oyunlarının yazılı metinleri yoktur. Köylünün ortak hafızası ile kuşaktan kuşağa aktarılmıştır.
Oyunlarda sadece temel izleği belirleyen tek bir konu ve genel bir olay akışı vardır. Oyunların tamamı
doğaçlama olarak oynanır.
Köylünün yalnızca eğlenmek için ürettiği oyunların oynayan ve izleyenlerin anlık durumlarına göre
değişebilen esnek yapıları vardır.
İçeriğinde müzik, dans, taklit ve yöresel türküler yer alır. Doğanın ölümü, yeniden canlanışı, bolluk ve
bereket çağırmak için oynanan oyunlarda seyircinin müzik ve danslara eşlik ederek oyunlara katıldığı
örnekler vardır.
İçinde diyalog kullanılmayan oyunlar daha çok doğayla ilişkili oyunlardır. Diyalog kullanılan oyunlarda ise
daha çok toplumsal konular ele alınır.
Köy seyirlik oyunları, eski Şaman kültürüne ait ögeler barındırır.
Oyuncular köylülerdir. Oyuncular hem oyunlarda görev alır hem de seyirci olarak oyunları izlerler.
Temsil edilen karakterlerin hepsi köy yaşamına ait uygun kıyafetler ile simgesel oyun aksesuarları kullanırlar.
Oyunların sahnelendiği yerler; köy meydanları, düğünler, hasat yerleridir. Bunun haricînde özel bir dekor
kullanılmaz.
Yün, deri, koyun postu, çalı çırpı, mısır püskülü gibi köy ürünlerinden takma sakal, bıyık ve saç yapılır.
Makyaj gerektiğinde kömür, kül, is karası gibi atıklardan yüze kara sürme yapılır.
228 13. ÜNİTE
