Page 233 - TİYATRO TARİHİ 9
P. 233
Q ARAŞTIRINIZ
Kukla oyunları günümüzde hangi amaçlarla ve nerelerde kullanılmaktadır?
13.1.2.4. Karagöz
Karagöz, Türk tiyatrosuna özgü bir gölge oyunudur. Bir beyaz perdenin arkasına konulan bir kukla ve bu ışığın
önünden geçirilerek perdeye yansıtılan tasvirlerle oynanır. Çoğunlukla deve derisinden yapılmış bu insan ve
eşya figürleri renklidir. Perdeye kendi renk ve şekilleriyle yansır.
Karagöz oyunlarında tasvirler oynatılırken müzik, dans ve şiir sanatlarından da yararlanılmıştır.
= BİLGİ KUTUSU
Hayal oyunu, Asya’da Moğollar arasında Kaburcak ve Kavurcak adıyla oynatılmıştır.
Karagöz Oynatıcıları ve Sahne Araçları
Karagöz, tek sanatçının gösterisidir. Karagözcü ya da hayali olarak adlandırılan gösterici bu şekilleri hareket
ettirir, konuşturur, kavga ettirir; perdede çok çevik ve kıvrak hareketler yapar (Görsel 13.9). Tasvirleri oynatıp
seslendirerek hikâyeyi seyirciye aktaran kişi hayalî olsa da perde arkasında ona yardımcı olan kişiler de vardır.
Her oynatıcının bir çırağı bulunur. Oyunlarda şarkı ve türküleri seslendiren yardımcıya yardak ya yardakçı, tef
çalan yardımcıya da dayrezen denir.
Görsel 13.8: Tacettin Diker, Türk Karagöz gölge tiyatrosu ustası
Perdenin arka ve tabanından çerçeveye iplerle tutturulmuş peş tahtası adı verilen bir raf bulunur. Buraya
perdeyi ve görüntüleri aydınlatan meşale konulur. Meşale çeşitli biçimlerde hazırlanır. Mumlarla da yapılabilir.
Peş tahtası üzerinde sıra sıra delikler bulunur. Bu deliklere gerektiği zaman hayal ağacı denen çatal sopalar
sokulur. Bunun amacı perdede ikiden fazla görüntü bulunduğu zamanlarda tasvirleri sabitlemektir.
231
BAŞLANGICINDAN TANZİMAT’A TÜRKİYE’DE TİYATRO
