Page 232 - TİYATRO TARİHİ 9
P. 232
Meddah Bölümleri
Seyirciyi Selamlama: Meddahların çoğu, klasikleşmiş sözlerle ve tekerlemelerle hikâyelerinin açılışını “Haak
dostum Haak!” diyerek gerçekleştirir.
Hikâye Anlatma: Meddahlık, hikâye yelpazesi geniş olan ve güldürme unsurlarına yer verilen önemli bir
türdür. Dinleyende sürekli merak uyandıracak bir şekilde anlatım sağlanır. Anlatım arasına söyleşmeli taklitler,
kişileştirmeli bölümler yerleştirildiği için dramatik türler arasında gösterilir.
Kıssadan Hisse Verme: Hikâyeyi bitirirken “Sürçü lisan ettikse affola!” diyerek dinleyenlerden özür diler ve
oyundan çıkarılacak ana dersi (kıssayı) bildirir. Son olarak bir dahaki sefere anlatacakları hikâyenin adını ve onu
nerede anlatacağını söyleyerek performansını noktalar.
Meddah Geleneğini Sürdürenler
Meddahlığın klasik formuyla yaşatılmasına dönük çabalar XX. yüzyılın ortalarına kadar sürmüştür. Kayıtlarda
isimleri geçen meddah ustaları arasında Manisalı Derviş Kamilî, Pertevî Ahmed Çelebi, İstanbullu Hamdi, Aşkî,
Sururi, Küçük Ali, Meddah Tahsin yer almaktadır.
Münir Özkul, Gazanfer Özcan, Erol Günaydın, Levent Kırca gibi isimler de meddahlık geleneğini televizyonlu
yıllara taşımıştır.
MERAKLISINA
Yandaki karekodu kullanarak Zaman Zaman İçinde (Meddah) adlı içerikten bir kesit
izleyebilirsiniz.
C SIRA SİZDE
Meddahlık geleneği ile günümüz stand-up (stendap) gösterileri arasındaki benzer ve farklı özellikleri
belirleyiniz.
13.1.2.3. Kukla
Kukla oyunları, Anadolu’da köylerde oynanan seyirlik oyunlardandır. Hastaları iyileştirmek ve yağmur yağdırmak
için kukla bebekler kullanıldığı da görülmüştür.
Ülkemizde yüzyıllar boyunca çeşitli kuklalar oynatılmıştır. Yakın dönemlerde ise iskemle kuklası, el kuklası ve
ipli kukla olmak üzere üç çeşit kukla oyunu oynatılmaktadır.
İskemle Kuklası: Göğüslerinden yatay biçimde bir ip geçen bu kuklalar,
aşağıdan ipleri çekilerek, sıçratılıp dans ettirilir. Gayda ve benzeri çalgılar
oyuna eşlik eder.
El Kuklası: Başları ve kolları mukavva veya tahtadan, gövdeleri bezdendir.
Kuklacı, elini kuklanın giysilerinden içeri sokar. İşaret parmağıyla başı, orta ve
başparmaklarıyla da kolları oynatır.
İpli Kukla: İpler kuklanın uzuvlarına bağlıdır. Kukla oynatıcısı bu ipler
aracılığıyla kuklayı oynatır.
Kukla kişilerinin özellikleri, Karagöz ve orta oyunundaki gibi keskin çizgilerle
belirtilmemiştir. Kukla metinleri incelendiğinde iki birincil kişiye rastlanır. Bunlar,
İbiş ve ihtiyardır. İbiş her zaman uşaktır, efendisine sadıktır (Görsel 13.7). İhtiyar
ise varlıklı bir kişidir. İbiş kurnaz ve hazır cevaptır. Söylenilenlerin birçoğunu
yanlış anlar, kaba bir dil ve çift anlamlı deyimler kullanır. İhtiyar ise daha Görsel 13.7: İbiş
akıllıdır ve beyefendi bir kişiliğe sahiptir.
230 13. ÜNİTE
