Page 15 - Konu Özetleri AYT Biyoloji

SİNİR SİSTEMİNİN BÖLÜMLERİ, MERKEZÎ SİNİR SİSTEMİ-ÖN BEYİN

Merkezî sinir sistemi bağ dokudan oluşmuş üç katlı koruyucu zarla çevrilidir. Kafatasının altında yer alan en dıştaki zar,
sert zardır. Sert zar en kalın olan zar olup kafatasının iç yüzeyine yapışıktır. Zarların ortasındaki örümceksi zar gevşek bir
beyin örtüsü oluşturur. Örümceksi zar ile onun altında yer alan ince zar arasındaki boşlukta kan damarları ve BOS bulu-
nur. En içte bulunan ince zar; beyin ve omuriliğin yüzeyine yapışık ince, şeffaf bir zardır. İnce zar içinde beyin ve omuriliğe
oksijen ve besin sağlayan birçok kan damarı bulunur.

Kafatası kemiği

Merkezî sinir sistemini çevreleyen koruyucu yapılar
BEYNİN YAPISI
Beynin Genel Yapısı ve Bölümleri
Embriyonik dönemin henüz dördüncü haftasında ön beyin, orta beyin ve arka beyin olmak üzere beynin bölümleri şekil-
lenmeye başlar. Beşinci haftayla birlikte ön beyinde uç beyin ve ara beyin gelişir. Arka beyin pons, beyincik ve omurilik
soğanını oluşturacak şekilde farklılaşmaya başlar. Uç beynin diğer bölümlere göre orantısız ve hızlı büyümesi dış kısmın
içe doğru kıvrılmasına neden olur. Böylece beynin iki yarım küresi (korteks, beyin kabuğu) oluşur.

Beynin bölümleri
ÖN BEYİN
Ön Beynin Genel Yapısı
Ön beyin, uç beyin ve ara beyin olmak üzere iki kısımdan oluşur. Uç beyin, toplam beyin kütlesinin yaklaşık %80’i ile
beynin en büyük kısmıdır. Sağ ve sol olmak üzere iki yarım küreden oluşur.
Sağ yarım küre vücudun sol tarafıyla, sol yarım küre ise vücudun sağ tarafıyla iletişim kurar. Beyin yarım küreleri
nasırlı cisim adı verilen çok sayıda akson bağlantılarıyla oluşmuş yapıyla birbirine işlevsel olarak bağlıdır.
Uç Beyin
Uç beyin; bilinçli davranışlar, hafıza, öğrenme ve duyu alımında rol oynar. Beyin yarım kürelerinin her biri ön lop (frontal
lop), yan lop (paryetal lop), şakak lobu (temporal lop) ve arka lop (oksipital lop) olmak üzere dört kısma ayrılır. Ön lop ile
yan lop enine doğru merkezî bir yarıkla (Rolando yarığı) ayrılmıştır. Bu merkezî yarığın ön kısmında motor işlevlerin görül-
düğü primer motor korteks, arka kısmında basınç ve dokunma duyu işlevlerinde görev alan primer duyu korteksi bulunur.
Duyu organlarından primer duyu korteksine gelen duyusal bilgi, işlenmek üzere ilgili derleme alanlarına gönderilir. De-
ğerlendirilen ve bütünleştirilen bilgi, primer motor korteksten beyin sapı ve omurilik yoluyla beyni terk eder. Bu bilgi motor
nöronları uyararak tepkiyi efektör organlara iletmede görev alır.

BİYOLOJİ - AYT MEBİ KONU ÖZETLERİ 15